Finansal teknolojinin gelişmesi ile yatırımcıların piyasadan en kısa süre içerisinde haberdar olma imkânları giderek artmıştır. Piyasaları yakından takip etme kolaylığı sayesinde yatırımcılar doğru kararlar vererek daha başarılı yatırımlara imza atabilme şansına sahip olmuştur.
Borsada yatırım yapmaya karar veren bir yatırımcının piyasayı takip etmesi kadar piyasa içinde kullanılan kavramlardan iyi bilmesi, doğru yatırım hamleleri yapmak adına önem teşkil eder.
Bilinmesi gereken kavramların başında da kısa (short) pozisyon ve uzun (long) pozisyon ifadeleri gelir. Bir pozisyon oluşturmak için yatırımcıların iki seçenekten birini seçmeleri gerekir.
Borsa, temelde hisse senetleri gibi farklı menkul değerlerin alınıp satılabildiği bir pazar yeridir ve bu pazar yerinde farklı işlem türleri uygulanır. Bu türlerden biri olan kısa opsiyon, düşüş trendinde olan bir piyasada kâr elde etmeyi sağlayacak bir yöntem olarak değerlendirilir. Yazının devamından bu türler ve çok daha fazlası hakkında bilgiye ulaşabilirsiniz.
Açığa Satış Nedir?
Borsa hisse senetlerinin alım satım işlemlerinin yapıldığı piyasadır. Borsa, sermaye piyasasında oluşturulan üretken tüm değerlerin halka açık olarak alındığı veya satıldığı bir pazardır. Borsada para kazanmak için neredeyse tüm yatırımcıların yararlandığı yöntemlerden biri olan kısa opsiyon, yatırımcıların varlıklardan kısa vadede önemli kârlar elde etmeleri için kullandıkları bir yöntemdir. Potansiyelli fakat riskli bir alım satım stratejisi olan açığa satış genellikle kısa vadeli kazanca odaklanmak isteyen yatırımcılar tarafından tercih edilir.
Değeri düşen menkul kıymetlerden kazanç elde etmeye yarayan bu satış bir başka deyişle açık pozisyon olarak da bilinir. Kısa opsiyon konusunda dikkat edilmesi gerekenler arasında açık pozisyonu hangi zaman aralığında kullanılacağını bilmek gerekir. Fiyatların eğilim yönünün istikrarsız ve dalgalı hareket etmesi nedeniyle kısa opsiyon doğru yönetilemezse düşüşlerden beklenen kazanç elde edilemeyebilir.
Kısa pozisyon (Short position) olarak da bilinen bu satış, yatırımcıların sermaye piyasası araçlarının değerinde meydana gelen düşüşten kâr elde etmesini mümkün kılan bir tekniktir. Yatırımcılar değerinin düşmesini beklediği bir hisse senedini veya bir finansal varlığı bir aracı kurumdan ödünç alarak piyasada satması ardından yeniden satın alıp aracı kuruma iade etmesini içeren kısa pozisyon yatırım yapmanın bir yolu olarak kullanılır.
Açığa Satış Nasıl Çalışır?
Aracı kurumlar belirli şartlar sunarak yatırımcıların kısa opsiyon yapmalarına olanak sağlarlar. Aracı kurumlar şartları karşılayan yatırımcılara finansal varlıklarını, belirli vade sonunda geri almak üzere ödünç verirler.
Kısa opsiyon yapmak isteyen yatırımcıların yatırım stratejilerine uygun finansal varlıklarını belirlemeleri ve belirlenen hisseleri ödünç işlemler gerçekleştiren aracı kurumlardan geçici olarak almaları gerekir.
Finansal varlıklar ödünç alındıktan sonra, piyasada satılabilir ve aracı kuruma iade edilmeden önce fiyatların düşmesi beklenebilir.
Açığa satış yaparken riskleri yönetmek için stoploss emri belirlenebilir. Piyasa trendlerini yakından izlemek de kısa pozisyon için önemlidir.
Yatırımcılar Neden Açığa Satış Yapar?
Piyasada kısa sürede büyük bir etki yaratmak isteyen yatırımcılar için kısa pozisyonlar geçerli bir hamle olarak görülebilir. Yine de her yatırımda olduğu gibi bu satışın da riskler taşıdığını göz önünde bulundurmak gerekir.
Kısa opsiyon yapmak isteyen yatırımcıların nedenleri arasında, piyasa risklerine karşı koruma isteği ön plana çıkar.
Yatırımcıların açığa satmasının bir başka nedeni de aşırı değerlendiğinde emin olduğu finansal varlıkların fiyatlarındaki potansiyel düşüşlerden yararlanarak kâr elde etme istemelerinden kaynaklanır.
Nasıl Yapılır?
Kısa opsiyon işlemi elde olmayan, sahip olunmayan hisse senedinin satılması anlamına gelir. Hisse senetleri yüksek fiyattan satılmakta daha sonra daha düşük bir fiyattan alınarak hisse senedi sahibine teslim edilir. Ödünç olarak alınan finansal varlıkların değer düşüşü yatırımcılara kâr olarak geri döner.
Açığa Satış İşlemi Örneği
Açığa satış örneği olarak; bir yatırımcı enerji sektöründe faaliyet gösteren bir şirketin hisse senetlerini takip etmekte ve hisse senedinin aşırı değerlendiğine fakat bu değeri hak etmediğini ve yakında hisse senedi değerinin düşeceğini öngörmekte. Yatırımcının herhangi bir hisseye sahip olmadığı için hissenin düşüşünden doğrudan kâr elde edemeyeceği bellidir.
Yatırımcı düşüncelerini kâra dönüştürmek için hisseyi açığa satmaya karar verebilir. Böylece şirketin hisselerini bir aracı kurumdan ödünç alıp, piyasada 100 birime satarak hesabına nakit koyması mümkündür. Kısa pozisyona sahip olan yatırımcı hisse fiyatının düşmesi durumunda kâr elde etmiş olacaktır.
Vade süresi bitiminde yatırımcının öngörüsü haklı çıkar ve hisse senedi fiyatı düşerse, yatırımcı aracı kurumdan ödünç aldığı hisseleri daha düşük bir fiyattan iade edebilir. Aradaki fark yatırımcının kârı olarak elinde kalacaktır. Ödünç alınan 100 birimlik bir hisse senedinin fiyatı 80 birime düştüğünde, hisse başına 20 birim kâr yatırımcının hesabında olacaktır.
Beklenen senaryonun gerçekleşmemesi, hisse senedinin fiyatının artması durumunda ise yatırımcı zarara uğramış olacaktır.
Açığa Satışın Avantajları ve Dezavantajları
Bu satışta yatırımcılar, belirli bir vadede ödemek şartıyla ödünç aldığı bir finansal varlığı kullanarak işlem yapar. Vade sonunda ilgili menkul kıymetin değeri ne olursa olsun ödünç alınan miktarın yerine konulması gerekir.
Kısa opsiyon işlemi bir hisse senedinin fiyatının düşeceği beklentisi ile yapılır, fakat öngörüldüğü gibi olmaz ve hisse senedinin fiyatı artarsa bu kez de yatırımcı daha yüksek fiyattan hisse senedini alarak yerine koymak zorunda kalabilir. Bu durumda yatırımcı, vade başı ve sonundaki fiyat değişimi kadar zarar etmiş olacaktır.
Kısa opsiyon avantajları arasında;
- Yüksek getiri potansiyeli sunması.
- Hedging yoluyla risk yönetimine alan açması.
- Portföy çeşitlendirmede kullanılabilmesi.
- Fiyatı çok yüksek olan hisselerden ve piyasa düşüşlerinden kâr etme fırsatı sunması yer alır.
Kısa opsiyon dezavantajları arasında;
- Sınırsız bir potansiyel zarara riski taşıması.
- Bazı bölgelerde yasal riskler doğurması.
- Aracı kurumların aldığı Kısa opsiyon işlem fiyatı ücretleri.
- Piyasayı doğru zamanlamanın deneyim ve yoğun araştırma gerektirmesi yer alır.
Açığa Satış İşlemine Alternatifler
Açığa Satışa bir alternatif olarak hisse senedi üzerinde satım opsiyonu almak gösterilebilir. Satım opsiyonu, opsiyon sözleşmesi sona ermeden herhangi bir zamanda önceden belirlenmiş bir fiyattan hisse senedi alma hakkı tanır ve bunu zorunlu tutmaz. Önceden belirlenmiş fiyat grec fiyatı olarak bilinir.
Örnek olarak, kullanım fiyatı 100 birim olan bir hisse senedi için bir satım opsiyonu satın alındığında ve hisse senedi 60 birime düşer ise, daha sonra 60 birim karşılığında hisse satın alınabilir ve hisse senedindeki düşüşten kâr ederek 100 birim karşılığında satma opsiyonu kullanılabilir.