Piyasa analizi ve çeşitlerini bilmek size pek çok fayda sağlar. Bu analiz ve çeşitleri, bir şirketin performansının değerlendirmesinin yanı sıra ve gelecekte nasıl iyileştirilebileceği hususunda önerilerde bulunmak için finansal verileri kullanmaya dayanır. Bu analiz hakkında ayrıntılı bilgilere yazımızın devamından ulaşabilir, nasıl analiz yapacağınız ve analiz çeşitleri gibi konularda da bilgi sahibi olabilirsiniz.
Piyasa Analizi Nedir?
Piyasa analizi, piyasanın büyümesinde etkili olan birtakım faktörlerde oluşan değişikliklerin incelenmesi olarak tanımlanabilir. Bu analiz özellikle işletmelerin ihtiyaçlarına uygun bir iş planı geliştirmek için pazarın nasıl olduğunu kavramasında yardımcı olur. Basitçe ifade edilirse aslında bu analiz hedeflenen pazarın değerlendirmesidir.
Bu analiz sayesinde, girmek istediğiniz ya da hali hazırda bulunduğunuz pazar türüne ilişkin ayrıntılı bilgiler edinebilir ve buna göre stratejiler tasarlayabilirsiniz. Ayrıca bu analizle birlikte müşterilerinizin ihtiyaçlarını daha iyi kavrayarak onların ihtiyaçları doğrultusunda çözümler oluşturabilirsiniz. Analiz, faaliyet göstereceğiniz pazarın kapsamlı bir resmini sunarak daha iyi kararlar almanıza yardımcı olur.
Piyasa Analizi Çeşitleri
Piyasa analizi farklı çeşitlerde yapılabilen bir analizdir. Her analiz kendi içerisinde farklı özelliklere sahiptir. Özellikle değişen sektörler nedeniyle bu analizin farklı türlerinin kullanılmasına ihtiyaç duyulur. Yazımızın devamından en yaygın kullanılan piyasa analizi çeşitlerine ulaşabilirsiniz.
1. Dikey
Dikey piyasa analizi, gelir tablosunun çeşitli bileşenlerine bakmak ve bu bileşenleri yüzdelik şekilde ifade etmek üzere gelire bölmeye dayanır. Bu analizin en etkili şekilde kullanılabilmesi ve şirketin ne kadar iyi performans gösterdiğini görmek için sonuçlar aynı sektörde bulunan diğer şirketlerle karşılaştırılmalıdır.
Bu süreç, bir analistin farklı büyüklükteki şirketleri dolarları yerine marjlarını değerlendirerek karşılaştırmasına izin verdiği için bazen ortak boyutlu bir gelir tablosu olarak da adlandırılır.
2. Yatay
Yatay analiz, bir büyüme oranını belirlemek üzere firmanın birkaç yıllık finansal verilerin alınmasına ve alınan verilerin kıyaslanmasına dayalıdır. Bu kıyaslamanın yapılması analistlerin şirkette büyüme olup olmadığını belirlemesine ve şirkette oluşan önemli eğilimleri anlamasına yardımcı olacaktır.
Finansal modeller oluştururken, tipik olarak en az üç yıllık geçmiş finansal bilgiler ve beş yıllık tahmini bilgiler olacaktır. Bu, aynı sektördeki diğer şirketlerle kıyaslanabilecek anlamlı bir trend analizi gerçekleştirmek için 8 yıldan fazla veri sağlar.
3. Kaldıraç
Kaldıraç piyasa analizi çeşidi, sıklıkla kullanılan yaygın yöntemlerden biridir. Analistlerin şirketlerin performansını görebilmek ve değerlendirebilmek adına yararlandıkları kaldıraç çeşidinde sermayenin yapısını tam anlamıyla öğrenmek için şirketin öz sermayesiyle karşılaştırma yapılır. Bu analizde sonuç elde etmek için borç oranı/öz sermaye oranı formülü kullanılır. Bu formül dışında kaldıraç analiz çeşidinde şu formüller de kullanılmaktadır:
- Borç/FAVÖK
- FAVÖK/faiz ( faiz kapsamı )
- Dupont analizi - kaldıraç ve likidite analizi dâhil olmak üzere oranlar piramidi adıyla bilinen oranların kombinasyonu
4. Büyüme
Büyüme oranlarını analiz etmek piyasa analizi açısından çok önemlidir. Bu piyasa analizi çeşidinde gelecekteki oranların tahmini de yapılır. Büyümeyi analiz etmenin en yaygın örnekleri arasında şunlar sayılabilir:
- Yıldan yıla ( Yıllık analiz )
- Aşağıdan yukarıya analiz (işletmedeki bireysel gelir etkenlerinden başlangıç alınarak)
- Yukarıdan aşağıya analiz (pazar büyüklüğü ve pazar payından başlangıç alınarak)
- Regresyon analizi
- Diğer tahmin yöntemleri
5. Kârlılık
Kârlılık çeşidinde analist bir işletmenin ekonomisinin ne kadar çekici hakkında değerlendirme yaparak bir tür gelir tablosu analizi hazırlar. Kârı hakkında bilgi edinmek isteyen şirketler için ideal olan bu analiz çeşidi sık tercih edilenler arasındadır. Kârlılık çeşidinin en yaygın örnekleri arasında şunlar sayılabilir:
- Brüt kar marjı
- FAVÖK marjı
- Net kar aralığı
6. Likidite
Sıklıkla duyulan bir terim olan likidite piyasa analizleri içerisinde kısa dönem olanlar arasında yer alır. Likidite, özellikle bir şirketin kısa vadeli sorumluluklarını yani bir yıldan daha kısa süre içerisinde ödemesi gereken tutarları karşılama kabiliyetine odaklanarak bu harcamaları analiz eden bir piyasa analizdir. Likidite analizinin sık kullanılan örnekleri arasında şunlar yer alır:
- Şimdiki oran
- Nakit oranı
- Asit testi
- Net işletme sermayesi
7. Yeterlik
Yeterlik oranları, her türlü kuruluş açısından önemli bir analizdir. Bu oranlar, bir şirketin varlıklarını ne kadar iyi yönettiğine ek olarak bu varlıkları gelir ve nakit akışı elde etmek için nasıl kullandığı ile ilgilenir. Bazı sık kullanılan verimlilik oranları şunlardır:
- Varlık devir hızı
- Nakit dönüşüm oranı
- Envanter devir oranı
- Sabit kıymet devir hızı
8. Nakit Akışı
Nakit pek çok şirket açısından en az diğer piyasa araçları kadar önemlidir. Bu sebepten ötürü hem analizlerde hem de genel olarak bir şirketin nakit akışı yaratmasına büyük önem verilir. Analistler, özellikle uzun veya kısa vadeli hedefte nakit akışında artış hedefleyen şirketlerin nakit akışında yapılan analizler yapmaya ve bakmaya çok fazla zaman harcıyorlar. Nakit Akış Tablosu üç ana bölümden oluşur ve her biri şirketin farklı faaliyetlerini temsil eder: İşletme faaliyetleri, yatırım faaliyetleri ve finansman faaliyetleri.
Nakit akışı piyasa analizinin en yaygın örnekleri arasında şunlar yer alır:
- İşletme Nakit Akışı (OCF)
- Serbest Nakit Akışı (FCF)
- Firmaya Serbest Nakit Akışı (FCFF)
- Özsermayeye Serbest Nakit Akışı (FCFE)
9. Getiri Oranları
Genellikle yatırımcılar, finans uzmanları ve borç veren kişiler paralarından ne tür risk doğrultusunda ayarlanmış getiri oranı kazanacaklarını düşünürler. Bu sebepten ötürü piyasa analizi çeşitleri arasında bulunan yatırım getirisi (ROI) oranlarını değerlendirmek ve analizini yapmak bu kişiler için oldukça büyük öneme sahiptir. Getiri oranlarının bilinen ve sık kullanılan çeşitleri şunlardır:
- Varlık Getirisi (ROA)
- Özkaynak Getirisi (ROE)
- Yatırılan sermaye getirisi (ROIC)
- Temettü verimi
- Sermaye kazancı
- Muhasebe getiri oranı (ARR)
- İç Getiri Oranı (IRR)