Kitlesel fonlama, yeni bir iş girişiminin finanse olmasını sağlamak için birçok kişiden gelen küçük miktarlarda sermayenin kullanılmasıdır. Pek çok nitelikli yatırımcı tarafından araştırılan ve yaygın olarak kullanılan bu fonlama 4 farklı çeşide sahiptir. Bu çeşitler bağış, borç, ödüller ve öz sermaye olarak sayılabilir. Her biri temelde kişilerin sermaye elde etmesini sağlar. Yeni girişim yapanlar tarafından bu fonlama sıklıkla kullanılır. Yazımızın devamından bu fonlama ile alakalı diğer ayrıntılara da erişebilirsiniz.
Kitlesel Fonlama Nedir?
Kitlesel fonlama bireylerin, kuruluşların ya da işletmelerin geleneksel araçlar olmaksızın bir işletmeyi finanse etmesidir. Bu girişimler sıfırdan başlayarak yeni projelerin oluşmasını sağlayabilir. Aynı zamanda yalnızca yatırımcılar ve girişimciler değil doğal afet oluşması, ağır tıbbi masraflarla karşı karşıya kalınması veya bir evde çıkan yangın çıkması gibi trajik olayların ortaya çıkmasıyla bunlardan etkilenen birçok kişi de bu fonlamadan yararlanarak mali yardım aldı. Aynı zamanda bazı platformlar sanatçılar, yazarlar ve podcast yayıncıları gibi meslek gruplarının yaratıcı çalışmalarını sürdürmeleri ve bir gelir kaynağı elde etmeleri için bir yol sunmak amacıyla kitlesel fonlamanın kapsamında genişletme yaptı.
Nasıl Çalışır?
Kitlesel fonlaması, yeni bir iş girişimini finanse etmek veya olağandışı durumlarda gelir elde edebilmek için birçok kişiden gelen az miktarlarda sermayenin kullanılmasıdır. Fonlamanın türüne bağlı olarak nasıl çalışır sorusunun cevabı yatırımcıların para bağışlaması ya da parayı toplayan şirkette hisse senedi alması şeklinde verilebilir. Farklı çeşitleri bulunan bu fonlamada bağış türünde karşılıksız para verme durumu söz konusudur.
Kitlesel Fonlama Çeşitleri
Kitlesel fonlama çeşitleri 4 grupta sınıflandırılabilir:
Bağış: Bağışa dayalı fonlama, insanların bir kampanyaya, kişiye veya şirkete karşılık beklemeksizin para vermesi ile oluşan fonlamadır.
Borç: Borç bazlı fonlamada destekçilerin taahhüt ettiği para bir borçtur. Bu borç belirli bir vade tarihine kadar faiziyle birlikte geri ödenmesi şartıyla verilir.
Ödüller: Ödüller, bağışçıların bağışları karşılığında bir şey almalarına tekabül etmektedir. Ödüller, bağışın boyutuna göre değişkenlik göstermektedir. Katılımcılar bir kampanyaya ne kadar para verdiklerine bağlı olarak, örneğin indirimli bir oranda bir tişört gibi bir ürün veya hizmet alabilirler.
Öz Sermaye Fonlamaları: Öz sermayeye dayalı kitle fonlaması, küçük işletmelerin ve yeni başlayan girişimlerden fon karşılığında işlerin bir kısmını vermeleri için olanak tanır. Bu tür fonlama, katılımcıların yaptıkları katkı doğrultusunda işletmeden pay aldıkları bir yatırım türüdür.
Avantajları ve Dezavantajları
Kitlesel fonlama yoluyla sermaye artırmanın pek çok fonlamada olduğu gibi hem artıları hem de eksileri vardır. Bu fonlamayı k ullanmanın avantajları şunlardır:
- Az finansal risk
- Marka bilinirliğinin artması
- Ücretsiz pazarlama yapma şansı
- Lansmandan önce pazarı test etme seçeneği
- Öz sermaye üzerinde kontrol
Bu fonlamanın dezavantajları ise şunlardır:
- Kitle fonlaması büyük miktarda zaman ve çaba gerektirir
- Aşırı doymuş pazar
- Az veya sıfır kazanç potansiyeli
- Dolandırıcılık olasılığı daha yüksektir
Yeni kurulan bir şirket veya girişimi yapacak birey için kitlesel fonlamanın öne çıkan avantajı, daha geniş ve daha çeşitli bütçelerden bir yatırımcı/destekçi grubuna erişim sağlama imkânıdır.
Genel olarak birçok fonlama projesi ödül mantığına dayalıdır; yatırımcılar yeni ürünün lansmanına katılabilir veya yatırımları için hediyeler alabilirler. Örneğin, lavanta yağından yapılmış yeni bir sabun üreticisi, yatırımcılarının her birine ücretsiz bir kalıp sabun gönderebilir.
Öz sermayeye dayalı kitle fonlamasının popülaritesi artmaktadır. Çünkü bu fonlama başlangıç şirketlerinin kontrolünü risk sermayesi yatırımcılarına bırakmadan para toplamasına imkân tanımaktadır. Bazı durumlarda yatırımcılara girişimde hisse senedi pozisyonu kazanma fırsatı da sunmaktadır.
Bu fonlamanın dezavantajları, fonlamaya "başvurmanın" size veya şirketinizin itibarına vereceği olası zararı, kitle fonlaması sitesiyle ilişkili ücretleri ve en azından bazı platformlarda, fonlama hedefinize ulaşamazsanız uğrayabileceğiniz zarar gibi herhangi bir finansmanı içerir. Başarısız olmanız durumunda sermayeniz için verilenler yatırımcılarınıza iade edilecek ve hiçbir şey alamama durumuyla karşı karşıya kalacaksınız. Her ne kadar potansiyel tüketicilerle etkileşim için harika bir yol olsa ve ürün hakkında kamuoyu görüşünü ölçme şansı tanısa da bu fonlamanın sunduğu dezavantajlar hafife alınmamalıdır. Girişimciler de yatırımcılar da kitlesel fonlama platformunun kurallarına/ücretlerine uymalıdır. Bazı durumlarda, fonlama hedefinize ulaşamazsanız, taahhüt edilen tutar yatırımcılarınıza iade edilecektir. Bu da şirketinizin itibarına olası zararlar verebilir.
Kitlesel Fonlamaya Benzeyen Finansman Türleri
1.Melek Yatırımcı
Kitle fonlaması, işletmenizde çok küçük bir paya sahip birden çok yatırımcının ilgisini çeker. Meleklerin hissesi daha fazladır ve yatırımlarını diğer paydaşlarına kıyasla daha yakından takip etme eğiliminde olabilirler. Melek yatırımcılar ve fonlamaya katkıda bulunanlar genellikle finansmanın daha erken aşamasında işin içerisine girerler. Bununla birlikte, melek yatırımcılar, şirket değerlemesi konusunda genellikle daha katı olabilir ve şirketin işleyişi konusunda daha fazla katılım talep edebilir.
2. SAFE
SAFE (gelecekteki hisse senedi için basit anlaşma), erken aşama yatırım için kullanılan bir yöntemdir. Bu anlaşmalar, bir yatırımcıya, belirli kilometre taşlarına ulaşılması gerektiğini belirterek, şirketinizde hisse senedi elde etme şansı sağlar. Bu bir dizi finansman işletmenin satışı veya birleşmesinin yanı sıra başka işlemler anlamına da gelebilir.
SAFE, yeni kurulan şirketler tarafından başlangıç sermayesini artırmak için sıklıkla kullanılır. Sabit bir süreleri yoktur ve dönüştürülene kadar yürürlükte kalırlar. En önemlisi, bu yöntemde ödenecek bir faiz söz konusu değildir. Esasen bu anlaşmalar yatırımcıya daha sonra, bugün para karşılığında öz sermaye verme sözüdürler. Bu araçlar "kurucu dostudur" çünkü girişimciye pek çok anlamda esneklik sunarlar ve tamamlanması için kapsamlı bir yasal çalışma gerektirmezler.
Hisse senetlerini melek yatırımcılar veya SAFE aracılığıyla satmak, kitlesel fonlamaya göre daha fazla raporlama yükümlülüğü getirir. Bu raporlamanın olmaması, girişimi fon yatırımcısı için daha riskli hale getirir.
Kitlesel Fonlamanın Zorlukları
Kitlesel fonlamanın zorlukları arasında şunlar yer alır:
- Zaman ve çaba gerektirmesi,
- Az ya da sıfır kazanç ihtimali,
- Dolandırıcılık oranının yüksekliği,
- Aşırı doymuş pazar nedeniyle yeterince reklam yapamama durumu,
- Fonlamaya başvurma nedeniyle itibarın zarar görmesi.