Yatırım fonu işlemlerinde sıkça karşılaşılan terimlerden biri “valör”dür. Peki, valör süresi nedir? Fon alım-satımında neden önemlidir? Bu yazıda valör kavramını sade bir şekilde açıklıyor, aynı zamanda “stopaj”, “vergisiz fonlar” ve “stopaj nasıl hesaplanır” gibi konulara da değiniyoruz.
Valör Süresi Nedir?
Valör, fon alım-satım emrinin gerçekleştiği tarihle işlemin fon hesabına yansıdığı tarih arasındaki süredir. Kısacası, işlemin takas tarihidir. Fonun türüne göre bu süre değişebilir. Örneğin:
- Para piyasası fonlarında genellikle T+0 (aynı gün)
- Diğer yatırım fonlarında çoğunlukla T+1 veya T+2 (1 veya 2 iş günü sonrası)
Bu nedenle yatırım yaparken veya fonu satarken valör süresini dikkate almak gerekir. Fon satışı yapıldığında, satış tutarı genellikle valör günü sonunda yatırımcının vadesiz hesabına aktarılır.
Valör Süresi Neden Önemlidir?
- Nakit ihtiyacı olan yatırımcılar için para hesabına geçiş süresini belirler.
- Fon alımında değerleme tarihi belirlenir, bu da alım birim fiyatını etkiler.
- Tatil günleri ve hafta sonları valör süresine dâhil değildir.
Fonlarda Stopaj Nedir?
Stopaj, yatırım kazançları üzerinden devlete ödenen gelir vergisidir. Türkiye’de yatırım fonlarında uygulanan stopaj oranı genellikle %10’dur. Ancak bazı fon türlerinde istisnalar mevcuttur.
Stopaj Oranı Hangi Fonlarda Uygulanır?
- Kısa vadeli fonlar: Genellikle %10 stopaja tabidir.
- Uzun vadeli yatırım fonları: 1 yıldan uzun süreyle elde tutulan fonlar için stopaj oranı sıfırdır.
- Emeklilik fonları ve bazı katılım fonları: Stopajdan muaftır.
Stopaj Olmayan veya Vergisiz Fonlar
- Bireysel Emeklilik Fonları (BES)
- Asgari 1 yıl elde tutulan yatırım fonları
- Stopaj avantajlı özel fonlar (örneğin Eurobond yoğun fonlar)
- Vergi istisnasına sahip kurumsal yatırımcıların tercih ettiği fonlar
Stopaj Nasıl Hesaplanır?
Örnek:
- Alış fiyatı: 1,00 TL
- Satış fiyatı: 1,20 TL
- Kazanç: 0,20 TL
- Stopaj (%10): 0,02 TL (net kazanç: 0,18 TL)
Vergi kesintisi, fonun satış işlemi gerçekleştikten sonra otomatik olarak uygulanır. Yatırımcının ayrıca beyanname vermesine gerek yoktur.
Sonuç
Yatırım fonlarında doğru kararlar verebilmek için valör süresi ve stopaj gibi temel kavramların iyi anlaşılması gerekir. Fonun işlem günü, ödeme tarihi ve vergilendirme koşulları yatırım sürecinin verimli yönetilmesini sağlar. Uzun vadeli yatırım planlayan yatırımcılar için stopaj avantajları değerlendirilebilir.
Sözlük
- Valör: İşlemin gerçekleştiği tarih ile fonun hesaba geçtiği tarih arasındaki süre.
- Stopaj: Kazanç üzerinden alınan gelir vergisi türü.
- T+0/T+1: İşlemin aynı gün ya da ertesi iş günü sonuçlanması.
- Vergisiz Fon: Stopaj kesintisine tabi olmayan yatırım fonu.
- Fon Kazancı: Satış fiyatı ile alış fiyatı arasındaki fark.
Kaynaklar:
- Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB)
- SPK Yatırım Fonları Mevzuatı
- TEFAS (https://www.tefas.gov.tr)
- Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB)