Bedelli Sermaye Artırımı Nedir?
Türkiye Elektronik Fon Dağıtım Platformu olan TEFAS, Sermaye Piyasaları Kurulunun izni ile kurulmuş olan ve sermaye piyasalarında faaliyet gösteren tüm yatırım fonlarına tek bir terminal üzerinden erişim imkânı sağlayan elektronik bir platformdur. Yerli-yabancı, bireysel veya kurumsal tüm yatırımcılar, TEFAS platformu üzerinden işlem yapabilmektedir. TEFAS’ın devreye girmesi ile 2015 yılında yatırımcılar yalnızca yatırım hesaplarının yer aldığı kurumun fonlarına değil, diğer tüm fonlara erişme olanağına sahip olmuştur. TEFAS platformu her yerden alım satım yapılmasına olanak sağlamaktadır.
Diğer taraftan borsayla ilgilenen yatırımcılar hisse senedi kavramına oldukça aşinadır. Bir yatırım aracı olarak hisse senetleri değerli menkul kıymetler olarak da bilinirler. Bedelli ve bedelsiz olarak iki ayrı grupta incelenen hisse senetleri, şirketler tarafından daha fazla sernaye ve değer sermaye kazanmak için bazı dönemlerde bölünmeye gider.
Bedelli sermaye artırımı olarak anılan kavramda, şirketlere ait hisse senetleri dışarıdan yatırımcılar veya ortaklar tarafından satın alınabilirken, bedelsiz sermaye artırımında şirketler iç kaynaklarını kullanarak hisse senetlerini ortaklarına dağıtma yoluna giderler.
Bedelli Sermaye Artırımı Nedir?
Bir şirketin mevcut hisse senetlerinin nominal değerini veya çıkarılan yeni hisse senetlerini nominal değer üzerinden artırarak, sermaye yapısını güçlendirmek ve sermaye ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla gerçekleştirilen bir finansal işlem olan bedelli sermaye aktarımı, şirketin mevcut ortaklarına öncelik tanınarak gerçekleştirilir. Şirketin mevcut ortaklarının yeni hisse senetlerini satın alabilmelerine olanak tanır. Böylece şirketin sermayesini artırmak için ortakların sermaye taahhütlerini arttırmaları gerekir.
Bedelli sermaye artırımı sonucunda şirket kasasına para girişi olur ve hisseler piyasada değer kazanır. Şirketin değer kazanması ortakların hisse oranlarında değişikliğe neden olabilir. Mevcut ortaklar rüçhan hakkını kullanarak yeni hisse senetleri alabilirler. Bu sermaye artırımı, şirketin sermayesini artırmasına ek olarak şirketin finansman kaynaklarına erişiminin artmasını da sağlayabilir. Ayrıca şirketin borç yükünü azaltabilir ve büyüme ya da yatırım planlarının faaliyete geçebilmesi için destek olabilir.
Bedelli Sermaye Artırımının Özellikleri
Bedelli sermaye artırımı, şirketlerin ana sermayesine denk düşen hisse senetlerinin karşılıklarının ödenmesinin ardından kurul kararıyla gerçekleşir. Bedelli sermaye artırımının özellikleri şunlardır:
- Şirkete ek bir finansman sağlaması.
- Şirketin faaliyet hacmini genişletmesi.
- Mevcut ortakların rüçhan haklarını kısıtlayabilir.
- Değeri artan şirketler sermaye problemi ile karşılaşabilir.
- Yeni yatırımcılara rüçhan hakkı tanınabilir.
SPK tarafından incelenen bedelli sermaye aktarımı süreci, artırıma gitmek isteyen şirketlerin Sermaye Piyasası Kurulu’na başvuru yapması sonucunda oluşur. Sermaye artırmak için başvuru yapılması zorunludur. 1 ile 4 ay arası süren SPK incelemesi sonucunda bedelli sermaye artırım talebi kabul veya ret alır.
Neden Yapılır?
Şirketlerin sermaye artırmak için başvurduğu yollardan olan bedelli sermaye artırımın yapılma nedenleri arasında şunlar yer alır:
- Şirketin büyüme ve genişleme ihtiyacı: Yeni projeler, yatırımlar veya iş fırsatları için gerekli finansmanın sağlanması amacıyla sermaye artırımı yapılabilir.
- Borçların azaltılması veya ödenmesi: Borç yükünü hafifletmek, faiz maliyetlerini düşürmek veya finansal sürdürülebilirliği artırmak amacıyla sermaye artırımı yapılabilir.
- Şirketin mali yapıyı düzenlemesi: Şirketler hisse senedi değerleri, öz sermaye oranları, likidite rasyoları gibi finansal göstergeleri optimize etmek amacıyla mali yapılarını düzenlemek ve dengeli bir sermaye yapısı oluşturmak için bu sermaye artırımını gerçekleştirebilirler.
- Yeni yatırımcıların çekilmesi: Yeni yatırımcılar çekmek ve hisse senedi sahipliğini genişletmek için bu sermaye artırımını yapabilir. Böylece şirketin sermaye bazının artması hedeflenmiş olur.
- Kurumsal kararların finanse edilmesi: Şirketler, hissedar kararı gerektiren büyük ölçekli yatırımların veya projelerin finansmanını sağlamak için bu sermaye artırımına başvurabilirler.
Etkileri Nelerdir?
Bedelli sermaye artırımı sonucunda şirkete ait hisse senetleri uzun vadede değer kazanır. Bu sermaye artırımının ilk etabında fiyatlar belirli bir oranda düşüş gösterebilir. Fiyatlardaki bu düşüş kısa süreli olacaktır, bu süre içerisinde ek gelir elde eden şirket mal varlıklarını artırma ve yeni üretim yapma yöntemleriyle piyasadaki değerini artıracaktır.
Bu sermaye artırımının olumlu etkileri arasında şunlar yer alır:
- Şirketlerin borçlanmasının önüne geçilmesi.
- Şirketlerin kârlılığı artarken buna bağlı olarak ticari kredibilitesine de olumlu etkileri olması.
- Şirket sermayesinin güçlenmesi.
- Enflasyon karşısında erimemesi.
- Vergi avantajı. (Finans, banka ve sigorta alanlarında faaliyetlerde bulunan kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri dışındaki diğer şirketler sermayenin nakden karşılanması durumunda bu tutarı kurum kazancından düşürebilir.)
- Şirketlerin değerinin artması.
- Hisse senetlerinin değer kazanması.
Bedelli vs. Bedelsiz Sermaye Artırımı
Bedelli sermaye artırımı, şirketler tarafından piyasadan ek sermaye toplama amacıyla yapılan bir artırımdır. Bu sermaye toplama sürecinin öngörülen bir zaman dilimi içerisinde gerçekleşmesi gerekmektedir. Diğer taraftan bedelsiz sermaye artırımı, şirketin yıl içinde elde ettiği ek kârlardan oluşturulan yedek hesaplardan aktarılır. Bedelsiz sermaye aktarımı bu yüzden belirli bir süre ile sınırlı değildir.
Bedelli sermaye aktarımında rüçhan hakkı denilen ve şirket ortaklarının nakit para karşılığında yeni hisse almasını sağlayan bir hak vardır. Diğer taraftan bedelsiz sermaye aktarımında hisseler şirket ortaklarına karşılıksız olarak dağıtılmaktadır.
Bu sermaye artırımı sayesinde şirketlerin ödenmiş sermayesi ve öz sermayesi artarken, bedelsiz sermaye aktarımında şirketlerin sadece sermayesi artış göstermektedir. Bedelsiz sermaye aktarımında şirketlerin öz sermayeleri sabit kalır.
Bedelli sermaye artırımı, şirketlerin hem hisse senedi fiyatı hem de piyasa değerinin değişmesine neden olur. Bedelsiz sermaye aktarımının böyle bir etkisi yoktur ve şirketlerin piyasa değeri aynı kalır. Sermaye değerinin artmasının temel nedeni bedelli sermaye aktarımında şirketlerin sermayesine para girişi olmasından kaynaklanmaktadır.
Bedelsiz Sermaye Artırımı Neden Yapılır?
Bedelsiz sermaye aktarımı, şirketin mevcut ortaklarından bedelsiz talep edilen yeni hisse senetlerinin çıkarılarak şirket sermayesinin artırılmasıdır. İç kaynaklardan sağlanan bedelsiz sermaye aktarımında şirketin kasasına nakit girişi olmaz. Bu aktarım sadece hisse senetlerinin değerini artırmak için yapılan bir artırım yöntemidir. Şirketin piyasa değerini koruması için birkaç avantaj sağlayan bedelsiz sermaye aktarımı, hisse senetlerinin şirket ortaklarına dağıtılması sonucunda oluşmaktadır.
Nakit akışı sağlamayan bedelsiz sermaye artırımının yapılma nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
- Şirketin ödenmiş sermayesinin ekonomik koşullar karşısında reel bir erime yaşamaması. Değişen enflasyon karşısında şirket sermayesinin belirli bir süre sonra düşük görünmesi normaldir bu nedenle değer düşüklüğü yaşamamak için bedelsiz sermaye aktarımı yapılır.
- Şirketlerin hisse fiyatlarının belirli bir seviyenin üzerine çıkması alım satım işlemlerinin yavaşlamasına neden olmaktadır. Bu nedenle bedelsiz sermaye aktarımı ile hisselerin bölünmesi ile senetlerin likiditesine katkı sağlanır.
Bedelsiz Sermaye Artırımının Avantajları
Bedelsiz sermaye artırımının avantajları arasında şunlar yer alır:
- Hisselerin likiditesi artar.
- Alım satım akışkanlığı azalmış olan hisseler sermaye artırımı sonrası hareketlilik kazanır.
- Sermayede kullanılmayan alt kalemler aktif hale gelir.
- Yıllar içinde birikmiş olan emisyon primi, duran varlık satış karları, temettü ve yedekler gibi öz sermaye kalemleri ödenmiş sermayeye eklenerek kullanılır hale getirilir.
- Şirketin ödenmiş sermayesi enflasyona karşı güçlü duruma gelmiş olur.