Ekonomide Resesyon Ne Demek?

Ekonomiler her zaman büyüme göstermez. Ancak büyümenin olmadığı durumlarda ekonominin küçüldüğünden bahsetmek her zaman için doğru değildir. Bunun yerine ekonomide bir resesyon dönemi başladığı varsayılır.

Resesyon Fransızca kökenli bir kelime olup, durgunluk ya da gerileme anlamına gelir. Ekonomi kavramı olarak da kullanılan resesyon, ülkenin ekonomik faaliyetlerinde en az altı ay süre ile bir gerileme yaşanması durumunda ortaya çıkar. Ekonomide resesyona sebep olabilecek bazı olaylar arasında; gayrisafi yurtiçi hasılanın düşmesi, ekonomik faaliyetlerin duraksaması ve ekonomik canlılığın daralma yaşaması yer alır.

Ekonomide resesyon, ülke ekonomisinde atıl kapasitenin bulunması, büyüme oranlarında düşük seviyelerin gözlenmesi halinde de gerçekleşir. Ülke nüfusunun ülke ekonomisinden daha hızlı arttığı zamanlarda ülkedeki milli gelir azalmış olur. Bu da ekonomide durgunluk meydana gelmesine yol açar. Ekonomide durgunluğun ölçülmesi için kullanılan bazı parametreler arasında reel gelir, istihdam, üretim, perakende ve toplam ticaret verileri yer alır. Makroekonomik göstergeler, bu resesyonu tanımlamak için kullanılır.

Ekonomide Resesyon Nedir?

Bir ülke ekonomisinin üst üste iki çeyrek küçülme göstermesi ekonomide durgunluk olarak adlandırılır. Ekonomik durgunluğun toplam altı ay boyunca negatif büyüme göstermesi sonucunda ortaya çıkar. Bu durumda kalan ülkeler için resesyon kavramı kullanılır.

Ülkenin ekonomik faaliyetleri toplam iki çeyrek art arda geriler ise gayri safi yurt içi hasıla düşer ve reel ekonomide bir daralma gözlemlenir.

Ekonomide gözlemlenen daralma ılımlı şekildedir. Ekonomide şiddetli bir daralmanın yaşanması durumuna depresyon denir. Bu yüzden bu iki kavram birbirinden farklıdır. İktisadi büyümenin belirli bir süre için negatif seyretmesi ekonomide resesyon olarak tanımlanır. Makroekonomik göstergeler ekonomilerde resesyon olup olmadığını belirler.

Resesyonun Sebepleri

Ekonomide durgunluğun gerçekleşmesinin temel nedeni olarak nüfus artış hızının ekonomik büyümeden fazla olması olduğu düşünülür. Resesyona sebep olan diğer nedenlerin bu temel ilkeye bağlı olduğu vurgulanır. Kişi başına düşen milli gelirin azalması, işsizliğin artmasına ve ekonomik faaliyetlerin azalmasına neden olur.

Temel nedenin yanı sıra resesyona neden olabilecekler arasında:

• Kişi başına düşen millî gelirin azalması veya durağan olması
• İşsizliğin artması
• Ekonomik faaliyetlerde gerileme olması
• Üretim faaliyetlerinde azalma
• Aşırı borçlanma
• Aşırı yüksek enflasyon yer alır.

Ekonomide durgunluk beklenmedik durumlar karşısında da gerçekleşebilir. Ani ekonomik şoklar, varlık balonlarının patlaması veya dezenflasyon gibi nedenler resesyona sebep olabilir.

Resesyon Nasıl Olur?

Ekonomide resesyon büyüme hızının yavaşlaması ile gerçekleşir. Ülke ekonomisinin iki çeyrek üst üste küçülmesi teknik olarak resesyon olarak değerlendirilir. Bu da ülkenin resesyona girmiş olduğunu gösterir.

Ekonomide durgunluğun oluşma nedenleri arasında en yaygın olarak kabul gören ilke nüfus artış hızının artmasının yanına ülke ekonomisinin durağanlaşmasıdır. Artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılamak için gereken arzın üretilmesidir.

Farklı makroekonomik göstergelerin kötüleşmesi ekonomide durgunluk olarak değerlendirilir. Makroekonomik göstergeler içerisinde, ticari yapıların küçülmesi, imalat sanayisinde daralma, istihdam sayısında yaşanan azalma ve perakende satış yapan mağazaların azalması gibi göstergeler yer alır. Bu ekonomik göstergelerin kötüleşmesi resesyon hali olarak değerlendirilir.

Resesyon Ne Kadar Sürer?

Resesyonun ne kadar süreceği resesyonun derinliği ve süresi ile durgunluğa sebep olan faktörlere de bağlıdır. Genel olarak ekonomide resesyon altı ay veya daha uzun sürdüğü için iki çeyrek boyunca negatif büyüme görülmesi şeklinde açıklanır. Reel GSYİH’nin yıllık periyotta artarda iki çeyrek veya daha fazla negatif büyüme göstermesi de resesyon olarak değerlendirilir. Uzun süren resesyon dönemleri ekonomik çöküş olarak nitelendirilir. IMF (Uluslararası Para Fonu) gerekli durumlarda ülkelere finansman sağlar. Yine de IMF ekonomik durgunluk için zaman aralığını bir gösterge olarak kabul etmez. ABD yaşanan resesyon dönemleri 1980’lerden bu yana ortalama on aydan kısa sürer.

Ekonomide Resesyon Nasıl Önlenir?

Ekonomide resesyonu önlemek için hem bireysel hem de ülke çapında önlemler almak mümkündür. Ülke çapında yapılması gerekenler arasında:

• İstihdam artışı sağlamak
• Enflasyon ile mücadele politikalarının benimsenmesi
• Ekonomik kriz ihtimaline karşı plan ve modelleme yapılması
• Piyasaya canlılık sağlanması yer alır.

Bireysel olarak resesyondan kurtulma yolları arasında:

• Bütçe planlaması yapmak
• Borç ve faiz hesapları yapmak
• Acil durum fonları oluşturmak
• Harcamaları planlamak yer alır.

Türkiye’de Resesyon Var Mı?

Türkiye’de ekonomide durgunluk var mı sorusunu cevaplamak için daha önce açıklanan çeyrek dönemleri incelemek gerekir.

Resesyon olması için birtakım durumların oluşması şarttır. Türkiye ekonomisinde resesyon olup olmadığını anlamak için izlenebilecek yollar mevcuttur. Ekonomi ilk çeyrekte %2 küçüldüğü durumda resesyon olabilmesi için takip eden çeyrek dilimde de küçülmenin devam etmesi gerekir. Takip eden iki çeyrekte küçülme yaşanır ise ekonomide resesyona girdiği teknik olarak söylenir. İlk çeyrekteki küçülmeyi takip eden çeyrekte büyüme izler ise bu durumda resesyondan bahsedilmez.

Türkiye son 30 yıl içerisinde 6 resesyon dönemi geçirdi. 1988 son çeyreği ile 1989 yılı ilk iki çeyreği arasında yaşanan dönemde resesyon toplam üç çeyrek boyunca devam etti.

Türkiye'de Resesyon Dönemleri

Türkiye’de resesyon dönemleri genel olarak dört çeyrek halinde devam eder. Yaşanan kimi resesyon dönemlerinde üç çeyrek veya beş çeyrek kadar süren resesyonlar da olmuştur. Türkiye’de yaşanan resesyon dönemleri ve ekonomideki küçülme oranları şu şekildedir:

• 1994-1995 Küçülme oranı: %6,4
• 1998-1999 Küçülme oranı: %3
• 2001-2002 Küçülme oranı: %6,4
• 2008-2009 Küçülme oranı: %7,1
• 2018-2019 Küçülme oranı: %2,2

Global çapta yaşanan ekonomik ve politik gelişmeler Türkiye ekonomisi açısından da olumsuz sonuçlara neden olmuştur. 1998-99 yıllarında yaşanan resesyon süreci Asya ve Rusya krizinin etkisiyle meydana gelmiştir. 2008-2009 resesyon dönemi mortgage krizi nedeni ile dolarda yaşanan resesyon yüzünden ortaya çıkmıştır. Mortgage krizi tüm dünya ekonomileri açısından negatif sonuçların yaşanmasına neden olmuştur.

Türkiye’de yaşanan resesyon dönemleri arasında beş çeyrek devam eden resesyon dönemi 1994-1995 yılları arasında yaşanmıştır. 1994 GSYMİ %5,5 oranında küçülmüştür. 1998-1999 resesyon dönemi de aynı şekilde beş çeyrek boyunca devam etmiştir. 2008 küresel krizine bağlı olarak başlayan ekonomide durgunluk 2009 yılı üçüncü çeyreğine kadar devam etmiştir. Toplamda dört çeyrek boyunca sürmüştür. 2009 resesyonu, Türkiye için son resesyon dönemi olarak kaydedilir.