Kur Riski Nedir?

FOREX olarak da bilinen döviz piyasalarında, döviz kurları genellikle faiz oranı farklılıkları, ticaret ve ülkenin siyasi istikrarı gibi tahmin edilmesi güç olan değişken unsurlara bağlı olarak belirlenir.

Döviz kuru, bir ülkenin para biriminin diğer ülkeler karşısındaki değerini belirlemek için kullanılan tabirdir. İki ülkenin para birimleri arasında oluşabilecek farklılık sonucunda risk meydana gelebilir. Kur riski, uluslararası finansal işlemlerin kur dalgalanmaları nedeni ile yüzyüze kalabileceği kayıpları ifade eden bir finans terimi olarak kullanılmaktadır. Dövizde yaşanabilecek dalgalanmalar kur riskini ortaya çıkararak ülke varlıklarının zarar etmesine neden olabilmektedir.

Döviz kuru riski ilgili para birimlerinin göreli değerlerindeki değişiklikler nedeniyle, bir yatırımın değerinin düşme olasılığını barındırmaktadır. Risk bir şirketin yerel para birimi haricinde bir para birimi cinsi ile yapacağı finansal işlemler sonucunda ortaya çıkar. Yerel veya temel para biriminde yaşanacak değer atışı/değer kaybı veya belirlenen para cinsinde ortaya çıkabilecek değer artışı/değer kaybı yapılacak işlemlerden kaynaklanan nakit akışını etkileyecektir.

Döviz kuru riski, uluslararası piyasalarda varlık gösteren, ticaret yapan yatırımcılar ve birden fazla ülkeye ürün veya hizmet ithalat/ihracatı yapan şirketleri de etkileyebilir. İthalat/ihracat yapan şirketler döviz kurundan etkilenen hesap borçlarına veya alacaklara sahip olabilirler bu da şirketlerin risklerle karşılaşmasına neden olabilir. Bu riskler arasında, iki taraf arasındaki bir sözleşmede ürün veya hizmetler için kesin fiyatların belirtilmesinin yanında teslim tarihinin belirlenmesi durumunda yer alabilir.  Döviz kurlarında yaşanacak bir dalgalanma sözleşmenin yapıldığı tarih ve teslim tarihi arasındaki zamanda şirketlerin zarar görmesine neden olabilir.

Kur Riski Neden Oluşur?

Kur riskinin oluşmasının temeli yerel para birimi ve kullanılmak istenen ülkenin para birimi arasında oluşabilecek değişikliklere dayanır. Şirketlerin yerel para biriminden farklı bir para birimi ile finansal işlemler yapması durumunda bu risk ortaya çıkar. Şirketler, farklı bir kur kullanmak istedikleri zaman kullanmak istedikleri birime bağlı olarak değişim gösteren riskleri de göze almak durumunda kalabilirler. Şirketlerin kullanmak istedikleri yerel para birimi ve diğer ülkelerin para birimleri arasında oluşan değişiklikler yüzünden zarar görebilmesi mümkündür.

Özellikle yurtdışına bağlı olarak ürün ve hizmet ihraç eden firmalar veya kişiler döviz kuru riski ile karşılaşması en yüksek olan grubu oluştururlar. Yerel para birimi dışında kullanılan diğer ülkelerin para birimi cinsinden mali tablolar oluşturulduğunda bu risk daha net görülmektedir. Hizmet veya ürün ithal eden şirketler, yabancı yatırım yapanlar ve işletmelerinde döviz kuru kullananların değişikliklerinden etkilenmesi söz konusudur.

Döviz kuru riskini ortaya çıkaran farklı durumlar söz konusudur. Ekonomik risk, beklenmedik kur dalgalanması sonucunda ortaya çıkan riskleri ifade eder. Ekonomik risk, rakiplerle olan pazar payını etkiler. Gelecekteki nakit akışının bugünkü değerini düşürerek firmanın gelecekteki nakit akışını ve firmanın maddi değerini büyük ölçüde etkilemeye elverişlidir.

Koşullu riskin oluşması ise, firmanın yabancı projelere teklif vermesi, yabancı yatırımlar ile ilgilenmesi veya diğer sözleşmeler üzerine tartışması sonucu ortaya çıkan ve projenin belirsizliği söz konusu olduğunda oluşan riskleri ifade eden terimdir.

Birden fazla para birimi ile işlem yapan firmaların sürece katılması ile ortaya çıkan işlem riski, döviz cinsi sözleşmeye sahip işletmenin kurdaki beklenmedik dalgalanma sonucunda nakit akışında belirsizlik doğmasından kaynaklanır.

Yabancı para biriminin yerel para birimine dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan çeviri riski firmaların nakit akışını etkilemez fakat belirlenen kazançların ve hisse senetlerinin düşüşüne neden olabilir.

Kur Riski Nasıl Yönetilir?

Döviz dalgalanmalarından doğan kur riskinin, şirketlerin nakit akışını nerede ve nasıl etkileyeceğini anlamak kolay değildir. Makroekonomik eğilimler ve pazardaki rekabetçi davranışlar da dahil olmak üzere pek çok faktör şirketlerin nakit akışının nasıl etkileneceğini belirler.

Döviz kuru riskinden daha az etkilenmek için şirketler;

• İş faaliyetlerini gözden geçirerek kâr marjının kur dalgalanmalarına duyarlılığını belirleyebilir.
• Döviz akışı, varlıklar ve borçlar her işletme için farklıdır. Şirketin benzersiz bir para akışı olduğunu kabul edebilir.
• Döviz riski yönetirken hangi kurallara bağlı kalacağını belirleyebilir ve bu kuralları uygulayabilir.
• Döviz kuru riskine maruz kalma yönetimi belirleyebilirler.

Şirketler işlemlerinde döviz türevlerini kullanmayı azaltarak döviz kuru riskinden uzak durabilirler. Şartların netleşmsini bekleyerek yapılan sözleşmeler riski azaltabilir. Şirketler çeviri riskini uzaklaştırabilmek için bilanço yönetiminden faydalanarak, ödenmemiş bir tutarsızlığı dengeleyebilmek için borç ya da riskli varlık alabilirler. Döviz takası veya vadeli işlem sözleşmeleri satın almak şirketlerin kur riskinden korunmasını sağlayabilir.

Nasıl Hesaplanır?

Kur riskini hesaplamanın basit bir formülü mevcuttur.

Döviz kuru riski formülü:

Kur riski oranı= (Döviz mevcutları + Döviz alacakları)/ (Döviz borçları+ Döviz taahhütleri) Bu formül kullanılarak şirketlerin döviz kur risklerine karşı korunması amaçlanabilir.              

Şirketler döviz riskinden korunmak için yapacakları işlemlerde sigorta yaptırabilirler. Şirketler kontrolleri dışında gelişecek olan faktörler yüzünden para kaybına uğramamak için sigorta yaptırmayı tercih edebilirler.

Döviz kuru riskinden korunmanın avantajları arasında şunlar yer alır:

• Döviz kuru dalgalanması, açık döviz pozisyonunun para birimindeki olumlu hareketinden kazanç sağlama fırsatı yaratır.
• Riskten korunmak için çok sayıda yeni ve yenilikçi ürünün mevcudiyetini artırmayı sağlayabilir.
• Dövizdeki açık pozisyonlar ile aynı veya tam zıttı döviz hareketleri eşleştirilerek riskten korunma sağlanabilir.
• Borsada işlem gören veya Tezgah Üstü (OTC) piyasasında riskten korunma esnekliği sağlayabilir.
• Döviz piyasaları 24 saat faaliyet göstermektedir, bu nedenle riskten korunma veya spekülasyon her zaman mümkündür.