Tezgah Üstü Piyasa Nedir?

OTC (Over-the-counter trading), tezgah üstü piyasalar anlamına gelen ifadenin kısa yazılım şeklidir. Fiziki bir mekâna ihtiyaç duymadan, alıcı ve satıcı arasında pazarlık usulü yapılan bu işlemlere tezgah üstü pazar denmektedir ve borsa dışında gerçekleşmektedir.

Menkul Kıymetler Borsası gibi organize bir borsanın aksine alıcı ve satıcı ağı aracılığıyla yapılan finansal işlemleri ifade eden, iki taraf arasında doğrudan yapılan alım-satım işlemleri tezgah üstü piyasa olarak adlandırılmaktadır.

Örgütlenmemiş piyasalar olarak da bilinen OTC, ekonomi ve finans alanlarında, işlem sırasında kapatılan hisse senedlerinin borsanın dışındaki aracı kurumluşlar tarafından alınıp satılabilmesini sağlar. Yatırımcılar bu aracı kuruluşlarla çalışarak alım-satım işlemi yapabilmelerini sağlayan tezgah üstü pazarlar, ekonomik değişikliklerden, sosyo-ekonomik gelişmelerden etkilenmektedir. Pazar içerisinde işlem gören emtia, para ve hisse senedi gibi ürünlerin sanal ortam üzerinden alışverişinin yapılmasını sağlamaktadır.

Şeffaf özelliğe sahip olmayan tezgah üstü pazarda yapılan işlemler alıcı ve satıcı arasında saklı kalan alım-satım sürecini meydana çıkarır. Yatırımcı isterse alışveriş sırasında komisyoncuyu devreye sokabilir. Yapılan işlemlerin şeffaflık oranı alıcı ve satıcı arasında belirlenen bir durumun ortaya çıkmasına neden olur. Yatırımcıların bu piyasada işlem yaparken riskleri göz önünde bulundurması ve bazı önlemleri düşünerek hareket etmesi gerekmektedir.

Tezgah Üstü Piyasalar Nelerdir?

Belirli bir organizasyona sahip olmayan OTC işlemleri arasında serbest altın alım-satım işlemleri, bankalar arası repo piyasaları, bireysel krediler, Kapalı Çarşı efektif pazarı ve döviz alım-satımı gibi farklı işlemler yer almaktadır.

Borsa piyasaları dışında gerçekleşen, pazarlık usulüne dayanan tezgah üstü pazarlar içinde yer alan türev ürünler ise forward, opsiyon, futures ve swap’tan oluşmaktadır. Yatırımcılar bu türden işlemleri de OTC piyasalarında gerçekleştirebilirler.

Tezgah üstü piyasanın örgütlenmemiş olmasından kaynaklanan en önemli özelliği, düşük miktarda yatırım yapmaya elverişli olmasındır. Tezgah üstü pazarlarda yapılan işlemlerin yatırım getirisinin başka bir ürüne bağlı olmaması, OTC pazarında esnek işlem yapabilmeyi sağlamaktadır ve bu özelliği sayesinde alınan risk nispeten daha düşüktür.

Tezgah üstü pazarlar arasında:

• Döviz Piyasası: En çok bilinen ve en büyük tezgah üstü pazarını oluşturur.
• Türev Piyasası: Varlık fiyatlarına bağlı olarak sözleşmelerin yapıldığı piyasalar.
• Tahvil ve Bono Piyasası: Devlet ve şirketlerin borçlanma senetlerinin işlendiği piyasalar.
• Hisse Senedi Piyasası: Organize borsaların dışında dışında faaliyet gösteren, tezgah üstü hisse senedi işlemleri yer almaktadır.

Tezgah Üstü Piyasanın Özellikleri Nelerdir?

Tüm piyasalarda olduğu gibi tezgah üstü pazar da kendi özelliklerine sahiptir. Bu özellikler arasında şunlar yer almaktadır:

• Şeffaflık içermeyen, yalnızca alıcı ve satıcı arasında gerçekleşen piyasa türüdür.
• Belirlenmiş bir organizasyon içerisinde yer almaz.
• Güvenli yatırım pazarları arasında yer almaktadır.
• Sermaye Piyasa Kurulu'nun denetimi altında yer almaktadır.
• Düşük giderleri sayesinde yüksek avantajlar sağlayan bir pazardır.
• Yasal açıdan esnek olması avantaj sağlar.
• Fiziki olarak bir mekan ihtiyaç duymaması her zaman işlem yapabilme olanağı sağlar.

Tezgah Üstü Piyasa Nasıl Çalışır?

Tezgah üstü pazarların çalışma mantığını alıcı ve satıcı arasında gerçekleşen pazarlık sistemine dayanmaktadır. OTC içerisinde hisse senetlerine benzeyen yatırım araçları, şirketlerin belirlediği fiyatlandırmalar üzerinden pazara sunulur. Bu şirketler arasında borsada bulunan büyük ve tanınmış şirketler olabileceği gibi borsada işlem yetkisi olmayan şirketler de yer alabilir.

Tezgah üstü pazarda satışa sunulan menkul kıymetlerden yatırımcı kendisine en uygun olduğunu düşündüğünü satın alabilir. Tezgah üstü pazarlarda yapılan işlemler genel piyasadaki likiditenin artmasına da olanak sağlar. Sosya-ekonomik değişikliklerden ve ekonomik değişiklikliklerden etkilenen OTC piyasaları kolay ve hızlı bir şekilde satışa sunulmuş menkul kıymetlerin yatırımcılar ile buluşmasını sağlar.

Avantajları ve Dezavantajları

Tüm alım-satım işlemlerinde olduğu gibi bu piyasaların da hem avantajları hem de dezavantajları mevcuttur.

Tezgah üstü pazarların en önemli avantajı güvenli bir yatırım pazarı oluşturmasından ileri gelmektedir. Sermaya Piyasa Kurulu tarafından denetlenen OTC piyasası bu sayede yatırımcılar için güvenli bir alan oluşturmaktadır. Tezgah üstü pazarda yapılan işlemlerin güvenli olması yatırımcıların OTC’ye olan güvenini artırarak avantajlı bir piyasa türü olmasına katkı sağlar.

Bu piyasa aynı zamanda standart ve organize borsalarda bulunmayan yatırım araçlarına sahiptir. Bu da yatırımcıların OTC piyasalarının sağladığı bir avantaj olarak karşılarına çıkmaktadır. Bunun yanında tezgah üstü pazar, yasal esneklik ve düşük maliyetli yatırıma açık olduğu için birçok yatırımcı için avantajlı bir konuma sahiptir.

OTC, daha az düzenleme ve diğer borsalarda listelenmeyen veya listelenmemeyi seçen şirketlerin girişine izin verdiği için yatırımcılar için daha fazla alternatif bulundurur. Düşük maliyeti sayesinde yatırımcıların önemli gelirler elde etmesine olanak sağlar.

Sağladığı avantajlardan yanında tüm alım-satım işlemlerinde olduğu gibi OTC piyasalarda da bazı dezavantajlar mevcuttur.

Şeffaflık ilkesinden uzak olan OTC pazarında gerçekleşen alım-satım tamamlanana kadar açıklanamaz. Manipülasyona açık bir zemin oluşturması tezgah üstü pazarının dezavantajları arasında dikkat çeken ilk konudur. Yatırımcıların önlemler almasını zorunlu kılan bu açık zemin dezavantaj olarak en çok dikkat çeken hususu oluşturmaktadır.

Tezgah üstü senetleri, geniş alış-satış marjlarına yol açan düşük hacim nedeniyle daha az likiditeye sahiptir. Dolandırıcılık riskiyle karşılaşma ihtimali bulundurur. Piyasa ve ekonomik verilerden etkilenen bir yapıya sahip olduğu için OTC piyasalar dalgalı hareket etme eğilimine sahiptir.

Tezgah üstü piyasa (OTC), merkezi bir borsanın aksine alıcı ve satıcı arasındaki kurulan ağ ile menkul kıymet alışverişine olanak sağlayan bir pazar türüdür. Belirlenen bir uygunluk düzeyi olması sayesinde yatırımcıların OTC pazarında hisse senetleri, tahviller ve döviz ticareti yapabilmesine olanak sağlar. Tezgah üstü türev ürünler ile risklerin belirli seviyelerde tutulması ve getirinin yükselmesi amaçlanmıştır.