Yatırımcı Nedir?

Yatırımcı, ileride kazanç sağlamak amacıyla varlığını değerlendiren kişidir. Para birimleri, kıymetli madenler, gayrimenkuller, hisse senetleri sık tercih edilen araçlardır. Para biriktirmek ve yatırım yapmak karıştırılabilir. Birikim, gerektiğinde kullanılmak üzere varlığın bekletilmesidir. Yatırım, varlığı artırmak için yapılan harcamadır.

Birçok metaya farklı düzeyde yatırım yapılabilir. Harcamayla israfı ayıran detay amaçtır. İyi bir yatırımcı, doğru zamanda yeterli kaynak kullanır. Gelir durumu ve planlar miktarı belirleyebilir. İsraf, yanlış zamanda gereğinden çok yapılan harcamadır. İhtiyaç fazlası alışverişler ve riski düşünülmemiş yatırımlar bütçeyi zorlayabilir.

Gerçek ve tüzel kişiler yatırım yapabilir. Firmaların yatırımı çoğunlukla birey yatırımlarından fazladır. Harcanan paranın belli süre sonunda artması beklenir. Yatırım araçlarının risk düzeyi farklıdır. Değişken değerli kıymetler anapara kaybına sebep olabilir. Gerekliyi az gerekli olandan ayırabilmek, piyasayı gözlemlemek, tahmin yeteneğini geliştirmek önemlidir.

Pasif ve Aktif Yatırımcı Farkları

Yatırım türleri, işleyiş bakımından ikiye ayrılabilir. Pasif yatırım, başlangıç hamlesinden sonra gelirin otomatik olduğu faaliyettir. Anapara, emeğe ihtiyaç olmadan veya az emekle gelir sunar. Pasif yatırımda risk düşük, gereken sermaye seviyesi yüksektir. Pasif faaliyetler halk tabiriyle, çalışmadan para kazandırır. Kulağa cazip gelse de zorluklar mevcuttur.

Devamlı gelir, yatırım aracının istikrarlı olmasıyla mümkündür. Sermaye, yatırım piyasasını canlandıracak yeterlikte olmalıdır. Pasif işlemler, yatırım öncesi ve sonrası itibarıyla uzun vadelidir. Yüklü anaparanın oluşturulması ve yatırımdan cazip getiri sağlanması yıllar alabilir. Kısa sürede pasif kazanç edinmek çoğunlukla şansa bağlıdır.

Aktif yatırım, plan oluşturmak ve etkin idare sağlamaktır. Düzenli al - sat, piyasa gözlemleri, yatırım aracını sık değiştirmek aktif faaliyetlerdir. Hareketlilik kısa vadeli hedeflere odaklıdır. Aktif ve pasif yatırım arasındaki farklar şöyledir:

• Aktif yatırımlarda gelir ve sermaye orantılıdır. Az anaparanın getirisi az olur.
• Pasif yatırım, düşük sermayeyi uzun sürede artırabilir.
• Kısa vadeli kazançlar temel gereksinimleri giderir. Sağlık, beslenme, giyinme, eğlence ihtiyaçlarına kaynak oluşur.
• Uzun vadeli kazanç, gayrimenkul ve taşıt ihtiyacını giderebilir. Barınma, ulaşım ve ticareti kolaylaştırır.
• Aktif yatırım günlük ihtiyaçlara, pasif yatırım gelecekteki ihtiyaçlara dönüktür.

Yatırımcı, sermayesine ve hedeflerine göre seçim yapmalıdır. Düşük sermayeyi uzun vadeli yatırımda kullanmak zorluk yaşatır. Kur değişimi sık görülen menkul kıymetler alınıp satılabilir. Piyasadaki devamlı hareketleriniz konumunuzu aktifleştirir.

Temel ihtiyaçlarınızı karşılayabilecek kaynaklar aramıyorsanız, uzun vadeli yatırım yapabilirsiniz. Pasif yatırım, geçim sıkıntısı olmayan veya az olanlara uygundur. Para sahibi anlık ihtiyaçlarını değil, gelecekteki durumunu düşünür. Şimdiyi önemsememek, belli düzeyde maddi yeterlik gerektirir.

Yatırımcı Türleri

Yatırım, yapan kişi veya kuruma göre sınıflandırılabilir. Yatırımın miktarı, resmi statüsü, amacı önemlidir. Anapara sahipleri değişik hedeflere odaklanır. Sık görülen yatırımcı türleri şöyledir:

Melek

Melek yatırım kâr amacı gütmeden yapılır. Bir kurumun kalkınması veya bireylerin faydalanması hedeflenir. İşlevi yönüyle keyfi harcama sayılabilir. Melek adlandırması, karşılıksız destekle ilişkilidir. Sermaye sahibi, geri ödemesiz yardım yapar.

Yeni kurulan şirketler, maddi kaynağı bulunmayan şahsi projeler, hayır kurumları, bağış kampanyaları melek yatırım alabilir. Kalkınma için devletin küçük işletmeleri desteklemesi, melek yatırım kapsamındadır. Tek taraflı, tatmin edici, devamlı yatırımlar zengin kişi veya kurumlarca yapılabilir.

Akredite

Akredite, ölçütlere uygunluk anlamına gelir. Finans terminolojisinde, mali yetkiye sahip otoritelerin tanıdığı yatırım ayrıcalığıdır. Bakanlıklar, müdürlükler, ekonomik faaliyetle görevlendirilmiş resmi kurumlar akreditasyon verebilir. Akredite olmanın şartları değişkendir. Uygun olanlara vergi, stopaj, limit kısıtlaması uygulanmayabilir.

SEC kurumundan akreditasyon almak, yıllık gelire bağlıdır. Kurum, kazancı yüksek işletmeleri ve kişileri yatırım piyasasına çekmek ister. Yıllık geliri en az 200.000 $ olanlar SEC akreditasyonuyla Amerikan piyasalarını değerlendirebilir. Evli bireylerin kazancı, iki eşin yıllık gelir toplamıdır.

Kurumsal

Kurumsal yatırım, tüzel kişilerce yapılır. Temelinde bireysel varlıklar bulunur. Kazanç hedefiyle gerçekleştirilen bireysel yatırımlar, finans şirketleri tarafından yönetilebilir. Şirketler, müşteri beklentilerine uygun projeler yapar. Kurumsal yatırımın başlıca örneği yatırım fonlarıdır. Fon, değişik yatırımları buluşturur. Yatırım aracı senet, tahvil, maden, nakit olabilir.

Risk almak istemeyen bireysel yatırımcı, kurumsal fonlara katılır. Katılım oranı düzeyinde gelir sağlayabilir. Kurumsal firmalar süreci yönetir, komisyonlarla kazanç elde eder. Banka statüsünde olmayan şirketlerin yatırımı da kurumsaldır. ARGE, altyapı, üretim, pazarlama, nakliyat gibi değişik alanlarda yapılan şirket harcamaları bulunur. Kurumsal yatırımın hedefleri çoğunlukla uzun vadelidir.   

Kişisel

Yatırımlar esasen kişiseldir. Banka, holding, fabrika, küçük işletme bazındaki yatırımlar kişisel projelere dayanabilir. Bir kişinin şahsi beklentilerle yaptığı hamleler kişisel yatırımı örnekler. Kişisel yatırımlar ticari faaliyet kapsamında gerçekleşmeyebilir. Bireyler, hayır işlerine ve keyfi harcamalara kaynak oluşturabilir. Kurumsal ve kişisel yatırımın farkı resmiyetten kaynaklanır.

Kişisel kararların şirket adına uygulanması, birey projelerini kurum politikasına dönüşür. Şahısların yönettiği şirketler bulunur. Firmasını geliştirmek isteyen kişi, kararlarını şirket adına uygular. Kağıt üzerinde kurumsal olan yatırım, kişisel projelere dayanır. Bahis oynayan bir genç, araba almak için para biriktiren yetişkin, firmasını dünya standartlarına çıkaracak yenilikler yapan bir sanayici kişisel yatırımı örnekleyebilir.

Girişimci

Girişimciler, yükselen iş fırsatlarını değerlendirerek muhtemel kazancı aşmaya odaklanır. Ortaklık, değerli evrak ve maden alım satımı yapılabilir. Girişim, bir sektöre atılmak anlamına gelir. Birikimiyle iş kuranlar, hizmet sahasını genişletenler, yeni yatırım araçlarına yönelenler girişimci olarak isimlendirilebilir. Bireysel yatırımcı için, hisse senedi alıp satmak güvenli girişimlerdendir.

P2P

P2P, “Peer to Peer” ifadesinin kısaltmasıdır. Eşler arası yatırım olarak çevrilebilir. Şahıs veya kurumların, denkleriyle olan maddi ilişkisini kapsar. Büyük firmalar, tüzel mal varlığı fazla kişilerden borç alabilir. Kurumun kişiden borç alması veya kişiye borç vermesi, uygunluk gerektirir. P2P yatırımı çoğunlukla, zengin sayılabilecek şahıslar yapar.

Nitelikli

Nitelikli yatırımcı, belli kriterleri karşılayarak yeterliğini ispatlar. Türkiye’deki nitelikli tanımını Sermaye Piyasası Kurulu belirler. Nitelikli vasfı, bildirilen şartları sağlayan ve unvan talep edenlere sunulabilir. 13 Aralık 2013 tarihli Resmi Gazete’nin öngördüğü şartlar şöyledir:

• Son 1 yılın 3 aylık döneminde işlem hacmi 500.000 TL’yi geçmiş olmalıdır.
• Şahsi birikim 1 milyon TL’den fazla olmalıdır.

Nitelikli unvanı kazanmanın değişken şartları da bulunur. Sermaye piyasası alanında ihtisas personeli olarak minimum 5 yıl çalışmış olma, finans sektöründe minimum 2 yıl yöneticilik yapmış olma, Sermaye Piyasası İleri Düzey Lisans Diploması’na sahip olma koşullarından en az biri sağlanmalıdır. 

Bankalar

Bankalar yatırım faaliyetlerinin merkezindedir. Kişisel ve kurumsal yatırımlarda kredinin önemi büyüktür. Efektif para bulunmadığında, bankadan borç alınır. Faiziyle ödenen borçlar yeni kredi hizmetlerine kaynak oluşturur. Borçlar ödenemezse banka, müşteri varlıklarını haczedebilir. Bankalar yatırım araçlarına ve para kaynağına erişim sunar. 

Nasıl Yatırımcı Olunur?

Piyasayı takip eden, menkul ve gayrimenkul değerleri tanıyan, risk analizi yapabilen kişiye yatırımcı denir. Günümüzde yatırımcı olmak kolaylaşmıştır. Banka hesabınıza bağlı döviz, altın, fon hesapları açabilirsiniz. Yatırım mecralarında hesap oluşturabilir, bakiye yükleyip yatırım yapabilirsiniz. Birçok platform öğretici hizmeti sunar. Zarar etmemek için dikkate alabileceğiniz detaylar şöyledir:

• Yatırım araçlarının işlevlerini öğrenin.
• Senet, para, maden kurlarını takip edin.
• Yatırım tavsiyesi aramayıp, becerilerinizi geliştirin.
• Yatırım planlarına ilişkin ajanda tutun. Alım ve satım hedeflerinizi belirleyin.
• Güvenilir bir mecra seçin. Tercih yaparken komisyon oranlarını önemseyin.
• İyi bir yatırımcı olmak için sabırlı davranın.