Duran Varlıklar ve Özellikleri

Duran varlıklar bir yıldan daha kısa süre içerisinde nakde çevrilmesi veya tüketilmesi düşünülmeyen, farklı türlere ayrılan değerler olarak tanımlanabilir. Bu varlıklar genellikle uzun süreli fayda sağlarlar. Binalar, arsalar ve araziler gibi maddi varlıkların yanı sıra lisans ve sertifikalar da bu varlıklara örnek olarak gösterilebilir. Birçok grupta incelenen bu varlıkların özellikleri, çeşitleri ve bu varlıklar hakkında detaylı bilgi için yazımızın devamından yararlanabilirsiniz.

Duran Varlıklar Nelerdir?

Duran varlıklar bir yıldan daha uzun sürede satılan ve 9 ayrı grupta incelenebilen varlıklardır. Bu varlıklar uzun süreli olmaları ile öne çıkar. 1 yıldan kısa sürede nakde çevrilmeyen bu varlıklar hem maddi hem de sertifika gibi maddi olmayan varlıklar olarak ayrılabilir. Bu iki grubun haricinde başka varlıklar da bulunur.

Duran Varlık Çeşitleri

Duran varlık çeşitleri 9 ayrı başlıkta incelenebilir. Bu varlıklar sırasıyla finansal yatırımlar, ticari alacaklar, diğer alacaklar, türev araçlar, yatırım amaçlı gayrimenkuller, kullanım hakkı varlıkları, maddi ve maddi olmayan duran varlıklar, diğer duran varlıklar olarak sınıflandırılabilir. Bu varlıklarla ilgili detaylı bilgiler aşağıdaki alt başlıklarda verilmiştir.

1.Finansal Yatırımlar

Finansal yatırımlar içerisinde hisse senedi, kira sertifikaları, bono ve çeşitli menkul kıymetler yer alır. Şirketler varlıklarını finansal yatırımlarla değerlendirmeyi tercih etmiş olabilir. Bu yatırımlar da bir yıldan kısa sürede nakde çevrilmeme özelliğini taşırlar.

2. Ticari Alacaklar

Ticari alacaklar grubunda yer alan hesaplar şunlardır:

• Alıcılar
• Alacak senetleri
• Alacak senetleri reeskontu
• Kazanılmamış finansal kiralama faiz gelirleri
• Şüpheli ticari alacaklar karşılığı
• Verilen depozito ve teminatlar

Bu alacaklar işletme ile müşteri arasında oluşan ticari ilişkiden doğar. İşletmenin sahip olduğu ilişkiler nedeniyle alacakları bu grup altında incelenir. Yine bu varlıklar da tipik özellik olarak bir yıldan daha uzun sürede tahsilatı yapılması beklenen varlıklar olma özelliğini taşımaktadır.

3. Diğer Alacaklar

Diğer alacaklar grubunda bulunan hesaplar şunlardır:

• Ortaklardan alacaklar
• Bağlı ortaklardan alacaklar
• Personelden alacaklar
• İştiraklerden alacaklar
• Diğer çeşitli alacaklar
• Şüpheli diğer alacaklar karşılığı
• Diğer alacak senetleri reeskontu

Bu alacaklar ticari işlemler dışında gerçekleşir. Senetli veya senetsiz fark etmeksizin iki tür alacağı da kapsar. Diğer alacaklar, işletme faaliyetleri ile ilgili olmayan alacaklar olarak sayılabilir.

4. Türev Araçlar

Türev araçlar yatırımcıların gelecekte karşılaşabilecekleri risklere karşı kendilerini korumalarına imkân tanır. Bu araçlar sayesinde gelecekte yapılacak olan bir işlemin fiyatı bugünden belirlenerek risklerden kaçılabilir. Şirketler bu araçları kullanarak varlıklarıyla ilgili işlemlerde riski minimize edebilir ve kazançlarını kolayca nakde çevirebilir.

5. Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller

Yatırım amaçlı gayrimenkuller de bu varlık çeşitleri arasında yer alır. Finansal durumunuza uygun olarak satın alacağınız gayrimenkul ile sağlam bir yatırım yapabilirsiniz. Yalnızca bir gayrimenkul satın alarak değil bu yöntem altında birkaç yol daha izleyerek kar elde edebilirsiniz. Gayrimenkulü dilediğiniz zaman elinizden çıkarabilir ya da bulunduğu alanın değerlendiği dönemleri fırsat bilerek kiralama yapabilirsiniz. 

6. Kullanım Hakkı Varlıkları

Kullanım hakkı varlıkları kiralanan bir varlığın elde tutulması ya da kullanılması hakkını temsil eden varlıklardır. Örneğin bir mağazayı işletiyorsunuz ancak mağaza size ait değil, kiralık. Kirayı 1 yıllık peşin olarak ödediyseniz mağazanızın bilançosunu hazırlarken bu durumu ‘’Kullanım Hakkı Varlıkları’’ kısmında belirtmeniz gerekir. Çeşitli peşin ödemesi yapılmış varlıklar bu varlık grubuna girer.

7. Maddi Duran Varlıklar

Bir varlığın maddi duran varlık olarak adlandırılması için birtakım şartları karşılıyor olması gerekir. Bu şartların ilki maddi bir yapıda olmasıdır. Bir diğeri kullanımı boyunca satışının düşünülmemesi ve kullanım ömrünün bir yıldan fazla olmasıdır. Ayrıca bu varlık işletmeye ait ya da işletmede yapılan faaliyetlerde kullanılmak için alınmış olmalıdır. Bu varlıklar arasında arazi ve arsalar sayılabilir. Arazi ve arsalar dışında aşağıda sıralanan varlıklar bu varlık grubu içerisinde incelenebilir:

• Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri: Yol, köprü, iskele, sarnıç gibi yapılar
• Binalar: İşletmenin tüm binaları ve bunlardan ayrılmayan parçaları
• Tesis, Makine ve Cihazlar: İşletmenin üretim yapmak için kullandığı araçlar
• Taşıtlar: İşletmenin faaliyetleri için kullanılan araçlar
• Demirbaşlar: Mobilya gibi işletmenin olmazsa olmaz parçaları
• Diğer Maddi Duran Varlıklar: Yukarıda sayılan varlıklar kapsamına girmeyen varlıklar
• Birikmiş Amortismanlar
• Yapılmakta Olan Yatırımlar: Henüz tamamlanmamış ya da yapılması planlanan yatırımlar
• Verilen Sipariş Avansları: Sipariş edilen varlıklar için yapılan avans ödemeleri

8. Maddi Olmayan Duran Varlıklar

Maddi varlıkların kapsamında yer almayan, herhangi bir fiziksel varlığa sahip olmayan varlıklar maddi olmayan duran varlıklar olarak adlandırılır. Bu varlıklar işletme belli şekilde yararlandığında aktifleşir. 8 ayrı kategoriye ayrılan bu varlıkların ayrı ayrı özellikleri bulunur.

• Haklar: Patent, telif, ticari marka ya da unvanları içerir.
• Şerefiye: İşletme alınırken katlanılan maliyet ile işletmenin net varlıkları arasındaki farka dayanan tutar.
• Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri: İşletme kurulurken oluşan giderlerin yanı sıra yeni bir şube açılımı ya da işlerin geliştirilmesi için yapılan giderleri içerir.
• Araştırma ve Geliştirme Giderleri: İşletme için yeni şeylerin oluşturulması ya da var olanların geliştirilmesi için harcanan tutarlar.
• Özel Maliyetler
• Diğer Maddi Olmayan Varlıklar: Yukarıda belirtilen varlıkların dışında kalan maddi olmayan varlıkları içerir.
• Birikmiş Amortismanlar
• Verilen Avanslar

9. Diğer Duran Varlıklar

• Gelecek Yıllarda İndirilecek KDV
• Diğer KDV
• Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Varlıklar
• Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar
• Diğer Çeşitli Varlıklar
• Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı
• Gelecek Yıllar İhtiyacı Stoklar
• Birikmiş Amortismanlar

Duran Varlıkların Özellikleri

Duran varlıkların özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

• Bir yıldan daha kısa süre içerisinde satılmayacak olan varlıklardır.
• Maddi ya da maddi olmayan çeşitleri olabilir.
• İşletmelerin finansal yatırımlarını içerir.
• Mali faydaları uzun sürelidir.
• Bir anda satılmaları mümkün değildir.
• Çok fazla likit olmayan varlıklardır.