Yatırım fonları tüzel kişiliği bulunmayan mal varlıklarıdır. Yatırımlarını en iyi şekilde değerlendirmek isteyen yatırımcılar, öncelikle risklerin dağıtılması olmak üzere profesyonellerce yapılan işlemlere güvenirler. Kolaylıkla nakde çevrilmesi ve yatırımcının istediği doğrultuda yatırım yapabilmesi gibi avantajlara sahip olan yatırım fonları, tercih edilen bir finansal kazanç sağlama aracıdır.
Yatırım fonlarının yanı sıra yatırımcıların dikkate alması gereken bir başka kazanç sağlama metodu olarak değer yatırımcılığından söz edilebilir. Yatırımları düşükten satın alarak gerçek fiyatında veya daha üst bir fiyattan satmayı baz alan değer yatırımı, daha fazla kazanç sağlamayı amaçlayan yatırımcıların tercihleri arasında yer alır.
Tarihi 1920’li yıllara kadar değer yatırımcılığı, bir varsayım olarak başlamasına rağmen bugün yatırımcıların doğru stratejilerle yatırım yaptıkları özel bir alana dönüşmüştür.
Değer Yatırımcılığı Nedir?
Değer yatırımı veya değer yatırımcılığı, yatırımları satın almak olarak özetlenebilir. Değer yatırımının kökeni 1920’lere Benjamin Graham ve David Dodd'a dayanır. Değer yatırımcılığının en başarılı uygulayıcısı olarak Warren Buffett örnek gösterilebilir.
Değer yatırımcılığı, şirketten hisse satın alan bir yatırımcının şirketin bir kısmına sahip olduğu varsayımıyla başlar. Genel olarak açık bir kavram olarak görünmesine rağmen yatırımcılar sahip oldukları şirketlerin temel esaslarını dikkate almadan hareket etmeye meylederler. Yatırımcılar bir işletme sahibi olarak hareket etmeli ve şirketin içsel değerleri anlamak için şirkete ait mali tabloları değerlendirmelidir. Mali tabloların değerlendirilmesine temel analiz adı verilir.
İçsel değer çoğunlukla çift sayı olmasına rağmen nadir durumlarda tek sayıdır. Karmaşık bir işletmenin değerlendirmesi söz konusu olduğu zaman içsel değerler genellikle aralıklı sayılarla ifade edilmelidir. Yatırımcıların aralıklı sayılardan çekinmeleri veya endişe etmeleri gerekir. Bu yatırımcılıkta yatırımcılar, fiyatı gerçek değerinde veya altında olan bir şirkete yatırım yapmayı düşünmelidirler.
Değer Yatırımcılığı Nasıl Çalışır?
Değer yatırımı, hisse senetlerini değerinin altında oldukları zaman veya satışta olduklarında almak üzerine kuruludur. Hisse senedi gerçek değerine ulaştığında veya bu değerin üzerinde çıktığında hisse senedi satılır. Değer yatırımcıları, değer yatırımı yapan hisse senetlerinde işlem yaparken bir güvenlik marjına izin verilmesi koşulunu takip ederler.
Hisse senedi fiyatları, piyasa eğilimi içinde çeşitli nedenlerden dolayı değişebilir. Örnek olarak bir şirketin piyasada gelecekte iyi bir performans sergileyeceği düşünüldüğünde hisse senedi fiyatları Rs’den artış gösterebilir. Yüksek değere sahip yatırımcılar, uzun vadeli temelleri sağlam olan şirketlerin hisse senetleri için piyasa eğilimlerinden kaçınırlar.
Değer yatırımcıları, uzun vadeli potansiyele sahip olan şirketleri ararlar. Önemli olan nokta ise piyasa eğilimleri nedeniyle hisse fiyatlarında geçici düşüş eğilimi gösteren şirketleri bulmaktır. Değer yatırımcıları çeşitli parametreleri analiz ederek şirketlerin pazardaki kapasitesinin altında performans gösterdiğini belirler. Bunun için de birden fazla finansal ölçütü dikkate alarak analizler gerçekleştirir.
Yatırımcılar Gerçek Değeri Nasıl Elde Ediyor?
Değer yatırımcılığı, değerli hisse senedi araştırırken şirketin mali geçmişi, yıllar içerisindeki geliri, nakit akışı, iş modeli, kârları ve gelecekteki kârları gibi farklı değerleri incelemeyi kapsar. Düşük değerlendirilen bir hisse senedinin neden düşük olduğu, gerekli organizasyonel ve mali kapasiteye sahip olup olmadığını araştırmak bu yatırımcılıkta önemlidir. Şirketlerin hisse senetlerinin gereğinden düşük veya aşırı değerlenip değerlenmediğine dair fikir veren göstergeler mevcuttur. Bunlar kısaca:
- Şirketin finansal dolandırıcılığa nasıl yaklaştığı
- Şirketin borçlarını temizleme kapasitesini gösteren kredi notu
- Önceki piyasa durgunluğu sırasında kâr veya zarar durumu.
Bir şirketin temel potansiyelini gösteren farklı finansal ölçütünde değer yatırımında analiz edilmesi gerekir. Bu finansal ölçütler:
- Faiz ve vergiler hariç kazanç: İkincil gider ve kârların etkisi olmadan şirketin nakit akışını belirlemek için kullanılır. Kanunların şirketlerin gerçek kazanç potansiyelini maskeleyebilecek belirli olaylara izin vermesinden dolayı vergilendirme birincil bir faktör olarak değerlendirilir.
- Şirket ilk yıllarında zarara uğrayabilir, güçlü bir mali ve organizasyonel çerçeve sahipse sonraki faaliyet dönemlerinde kâr elde edecektir. Vergi yasaları şirketlerin gelecek kârlardan mahsup etmek için zararlarını gelecek yıllara taşımasına olanak sağlar. Bu da şirketin gelecekteki kârının azalmasına neden olabilir ve şirketin kazanç potansiyelini maskeler.
- Faiz, vergi amortismanı ve itfa payları öncesi kazanç: Amortisman ve amortisman giderleri hariç tutularak kazancın hesaplanmasıdır. Amortisman ve itfa payları karşılık niteliği taşır ve fiili nakit akışını etkilemez. Şirketin kazanç potansiyeline ilişkin kesin bir fikir verir.
- İndirgenmiş nakit akımı analizi: Yatırımcıların şirketin gelecekteki nakit akışını tasarlamasına ve mevcut değerini bulmasına olanak tanıyan bir ölçümdür. İndirimli oran muhasebesi kullanarak yapılır. Yatırımcılar şirketin gelecekteki potansiyelini belirlemek için bu ölçütü kullanır.
- P/E Oranı: Fiyat-kazanç oranı veya F/K oranı, bir şirketin hisse fiyatları ile hisse başına kazanç (EPS) arasındaki ilişkiyi ifade eder. Bir şirketin EPS'si düşükse F/K oranı artar ve bunun tersi de söz konusu olabilir. Oranın yüksek olması, şirketin hisselerinin aşırı değerli olduğu anlamı taşır.
- P/B Oranı: P/B oranı veya Fiyat-defter değeri oranı, bir şirketin varlıklarının birim defter değerini ve birim hisse başına fiyatını ifade eder. Şirketin hisse fiyatlarının birim defter değerinden düşük olması, hisse senetlerinin değerinin altında olduğu anlamı taşır. Ayrıca şirketin gelecekte kâr elde etmek için gerekli kapasiteye sahip olduğunu ve düşük talep gibi faktörler nedeniyle kısa vadeli bir mali krizle karşı karşıya olduğunu da ifade eder.
Değer yatırımcıları şirketlerin gerçek değerlerini ve düşük değerli olarak nitelendirilip nitelendirilmediğini anlamak için bahsedilen ölçümleri ve faktörleri kullanılır.
Değer Yatırımcılığının Avantajları ve Dezavantajları
Değer yatırımcılığının her yatırım türünde olduğu gibi avantajları ve dezavantajları bulunur.
Değer yatırımının avantajları arasında:
- Değer yatırımcıları değeri düşük hisse senetlerini tahsis ederek daha risksiz yatırım yaparlar, bu da satışta güçlü hisseler satın almalarına olanak sağlar. Hisselerin gerçek fiyatına ulaşması veya üstüne çıkması durumunda önemli sermaye kazanımları elde ederler.
- Değer yatırımcıları risklerden korunmak için güvenlik marjı kullanırlar. Bu fiyatlar belirli bir seviyenin altında olduğunda hisse senedi alınması anlamına gelir.
- Değer yatırımı, doğru yapıldığı takdirde uzun vadede daha çok kazanç sağlar.
Bu yatırımcılığın da kendi içerisinde dezavantajları bulunur. Bunlar arasında:
- Kısa vadede yüksek getiri sağlamaması
- Yatırımcıların önemli bir süre içinde sermayelerini kitlemeye zorlaması
- Düşük değerlendirilmiş şirketleri aramak için önemli miktarda zamana ihtiyaç duyması.
Değer ile Büyüme Yatırımcılığı Arasındaki Farklar
Değer yatırımcılığı ve büyüme yatırımcılığı arasında bazı temel farklar mevcuttur. Değer yatırımcılığı:
- Değeri düşük şirketlere yatırım yapmayı,
- Düşük risk seviyesini,
- Değerli hisse senetlerinin düşük veya indirimli fiyatlardan işlem görmesi üzerine kuruludur.
Bunun yanında büyüme yatırımcılığı:
- Ortalamanın üzerinde getiri sağlayan şirketlere yatırım yapar.
- Büyüme hisseleri yüksek fiyattan işlem görür.
- Yüksek risk barındırır.
Değer Yatırımına Alternatifler
Değer yatırımına alternatif olarak düşünülebilecek konu başlıkları arasında:
- Büyüme Yatırımı: Hızlı büyüyen şirketlere odaklanır. Büyüme yatırımcıları olarak adlandırılan yatırımcılar genellikle yüksek satış büyümesi, yüksek kâr marjları ve düşük borç seviyelerine sahip şirketleri tercih ederler. Hisse senetleri daha değişken olmakla beraber yatırımcıların daha yüksek getiri potansiyeline ulaşmasına yardımcı olabilir.
- Momentum Yatırımı: Güçlü ivme yaşayan şirketlere odaklanan yatırım stratejisinin adıdır. Yatırımcıları genellikle güçlü temelleri olan sürpriz kazançları olan şirketleri arar. Momentum hisse senetleri değişkenlik gösterebilir fakat yatırımcılara yüksek getiri potansiyeli sağlayabilir.
- Endeks Yatırımı: Belirli piyasaların örnek olarak S&P 500, piyasa endekslerinin performansı takip etmeyi amaçlayan yatırım stratejisidir. Faydaları arasında daha düşük maliyet ve basitlik yer alır.