Yatırım fonları, bireysel ve kurumsal yatırımcıların birikimlerini bir havuzda toplayarak profesyonel portföy yöneticileri tarafından yönetilen, risk dağılımı sağlanmış kolektif bir yatırım aracıdır. Bu fonlar, yatırımcıların farklı varlıklara kolayca erişmesine, yatırım risklerini çeşitlendirmesine ve finansal hedeflerine ulaşmasına yardımcı olur.
Yatırım Fonlarının Tipleri ve Portföy Sınırlamaları
- Borçlanma Araçları Fonu
- Portföy Sınırlamaları:
- En az %80’i, kamu veya özel sektör borçlanma araçlarında değerlendirilir.
- Hisse Senedi Fonu
- Portföy Sınırlamaları:
- Portföyün en az %80’i Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinden oluşmalıdır.
- Değişken Fon
- Portföy Sınırlamaları:
- Belirli bir varlık sınıfına bağımlı değildir. Hisse senedi, borçlanma araçları, kıymetli madenler gibi farklı varlık türlerinde serbestçe yatırım yapılabilir.
- Karma Fon
- Portföy Sınırlamaları:
- Hisse senetleri, borçlanma araçları, döviz ve diğer varlıklardan oluşur. Hiçbir varlık sınıfı %80’i geçemez.
- Para Piyasası Fonu
- Portföy Sınırlamaları:
- Portföyün tamamı kısa vadeli ve düşük riskli para piyasası araçlarından oluşur.
- Ortalama Vade Zorunluluğu:
- Ortalama vade 45gün alınacak enstrümanın maksimum vadesi184 günü aşamaz; genelde çok kısa vadelidir.
- Eurobond Fonu
- Portföy Sınırlamaları:
- En az %80’i döviz cinsinden ihraç edilen borçlanma araçlarından oluşur.
- Altın ve Kıymetli Maden Fonları
- Portföy Sınırlamaları:
- En az %80’i altın ve diğer değerli madenlere dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırılır. .
- Serbest Fon (Hedge Fund)
- Portföy Sınırlamaları:
- Yatırım sınırlamaları yoktur; geniş bir strateji yelpazesi uygulanabilir.
Portföy Sınırlamaları ve Regülasyonlar
Türkiye’de yatırım fonlarının portföy yapıları, SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) tarafından belirlenir. Fonların risk profiline ve hedef kitlesine uygun olarak aşağıdaki düzenlemeler yapılır:
- Tek Bir Varlıkta Yoğunlaşma: Hiçbir fonun portföyünün %10’undan fazlası, bir ihraççının sermaye piyasası araçlarında olamaz (bazı istisnalar hariç).
- Likidite Zorunluluğu: Fon portföylerinin belirli bir kısmının likit varlıklarda (mevduat, repo vb.) tutulması gerekir.
- Kıymetli Madenler: Altın ve diğer değerli madenler portföyde belirli oranlarda sınırlanabilir.
Ortalama Vade Zorunluluğu Nedir?
Yatırım fonlarının ortalama vadesi, fonun portföyündeki borçlanma araçlarının vadelerinin ağırlıklı ortalamasıdır. SPK düzenlemelerine göre:
- Likit Fonlar: Ortalama vade 45 günü aşamaz.
- Borçlanma Araçları Fonları: Ortalama vade belirli bir sınırla düzenlenmez, ancak genelde orta-uzun vadeli araçlara odaklanır.
- Hisse Senedi ve Değişken Fonlar: Ortalama vade hesaplaması yapılmaz.
Yatırım Fonlarının Seçimi ve Stratejisi
Yatırım fonu seçerken aşağıdaki kriterleri göz önünde bulundurmalısınız:
- Risk Toleransı: Yüksek risk alabiliyorsanız hisse senedi ve değişken fonları tercih edebilirsiniz. Daha düşük risk isteyenler likidite fonlarına yönelebilir.
- Yatırım Süresi: Kısa vadeli ihtiyaçlar için likidite fonları, uzun vadeli yatırımlar için karma veya hisse senedi fonları uygundur.
- Hedefler: Döviz bazlı kazanç arayanlar Eurobond fonlarına, enflasyondan korunmak isteyenler altın fonlarına yatırım yapabilir.
Yatırım fonları, profesyonel yönetim, çeşitlendirilmiş risk ve kolay erişim avantajlarıyla her türlü yatırımcıya uygun çözümler sunar. Yatırım yapmadan önce fonun türü, stratejisi ve performansı hakkında detaylı bilgi edinmek önemlidir.
Yatırım Fonu İflas Edebilir mi?
Yatırım fonlarının iflas etmesi mümkün değildir çünkü yatırım fonları, hukuki olarak kurucusundan (aracı kurum, portföy yönetim şirketi veya banka) bağımsız tüzel kişiliği olmayan bir mal varlığıdır.
- Kurucu Şirketin İflası: Fonun kurucusu iflas etse bile, fon portföyündeki varlıklar yatırımcıların mülkiyetindedir ve diğer alacaklılardan korunur.
- Fonun Yönetimi: SPK tarafından düzenlenen kurallar çerçevesinde fon varlıkları Takasbank veya benzeri bir saklama kuruluşunda saklanır. Kurucu şirket iflas ederse, fonun yönetimi başka bir portföy yönetim şirketine devredilebilir.