Finansal sağlık hem işletmeler hem de bireyler için oldukça önemli bir kavramdır. Gelir seviyesi fark etmeksizin finansal açıdan iyi olmak, gelir gider dengesini korumak ve doğru finansal kararlar almayı içinde barındıran finansal sağlık kavramı son yıllarda gittikçe artan bir öneme sahiptir.
Finansal sağlığın iyi olması oluşabilecek negatif durumlarda hem işletmelerin hem de bireylerin finansal açıdan rahat olmalarını sağlar. Finansal sağlığı ekonominin durgun olduğu dönemlerde de devam ettirmek önemlidir. Ekonomik durgunluk zamanlarında oluşabilecek negatif yüklerden kurtulmak ve durgunluk dönemini iyi bir şekilde atlatabilmek için finansal kararlar alırken dikkatli olmakta fayda vardır.
Ekonomide durgunluk veya resesyon dönemlerinde akıllı yatırımlar yapmak, piyasaları doğru takip ederek analizler çıkarmak finansal olarak en azından stabil olma durumunu da beraberinde getirir. Bu durgunluk dönemleri korku verici olsa da bazı önlemler alarak resesyonun etkilerini aza indirmek söz konusudur. Bu önlemler arasında;
- Acil durum fonu oluşturmak
- Borçları ödemek
- Bütçe oluşturmak sayılabilir.
Ekonomik Durgunluk (Resesyon) Nedir?
Ekonomilerin dalgalı seyretmesi genel olarak gözlemlenen bir durumdur. Bunun yanında ekonominin uzun süreli gerilemesi normal olarak değerlendirilmez. Böyle dönemlerde durgunluktan söz etmek olası bir durum oluşturur.
Ekonomide durgunluk veya resesyon genel olarak uzun süreli ekonomik gerileme yaşanan dönemleri tarif etmek için kullanılan bir terimdir. Bazı ekonomistlere göre resesyon, gayri safi yurtiçi hasılada (GSYİH) üst üste iki çeyrek düşüş bir işaret olarak algılanmalıdır. Ancak bu teorinin eksik kaldığı noktalar vardır. Sadece GSYİH bakarak ekonomik durgunluğu anlamak yetersiz kalabilir.
Ekonomik aktivitelerde uzun süreli, yaygın ve önemli bir gerileme olması durumu ekonomik durgunluk olarak değerlendirilir. Ekonomik durgunluk dönemlerini tam olarak belirlemek mümkün olmasa da yine de önlemler alınabilir.
Ekonomik Durgunluğun Nedenleri
Ekonomik durgunluğun kesin olarak nedenlerinden bahsetmek oldukça zordur. Bunun yanında resesyona neden olabilecek bazı faktörlerden bahsetmek daha olası bir tablo oluşturmak için kullanılır. Ekonomik durgunluğa neden olan faktörler arasında:
- Ekonomiler üzerinde beklenmedik etkiye sahip olabilecek ekonomik şoklar. Savaş ve salgın gibi ekonomiyi etkileyecek durumların oluşması ürün veya hizmetlerin arz ve talebinde ani değişiklikler olmasına neden olabilir.
- Genellikle hisse senedi fiyatlarında beklenmedik düşüş anlamına gelen borsa çökmeleri ekonomik durgunluğun kaynakları arasında yer alabilir. Büyük Buhran’ın borsa çöküşünün bir uzantısı olduğu söylenir.
- Vergileri artırmak veya düşürmek gibi ekonomiyi etkileyecek faaliyetlerde bulunan maliye politikaları resesyona neden olabilir.
- Para politikalarının da bu durgunluk üzerinde etkili olduğu gözlemlenir.
- Bir varlık veya sektörün hızla büyümesi ardından çöküşe geçmesi resesyon nedenleri arasında yer alır.
- Riskli yatırımlar yapmak veya ekonomik gerileme beklentisi ile harcamaları kısmak gibi psikolojik faktörlerin ekonomik durgunluğa neden olduğu yönünde tahminler bulunur.
Ekonomik resesyonun faktörleri arasında sayılanların her bir ayrı ayrı veya birkaçı birleşerek durgunluk yaratabilir. Bunlar dışında yer alan faktörlerinde ekonomi üzerinde etkisi olduğunu göz önünde bulundurmanın faydası vardır.
Ekonomik Durgunluğun Yaşanıp Yaşanmadığı Nasıl Anlaşılır?
Ulusal İşletme Ekonomisi Birliği (NABE), tarafından yapılan anketlere göre ekonomide bir durgunluk dönemi öngörülür. Geleneksel olarak ekonomik durgunluk, ekonomiye yayılmış ve birkaç aydan fazla süren dönemleri tarif eder. Bu dönemlerde ekonomik faaliyetlerde önemli düşüşler görülür.
Ekonomik bir durgunluk yaşanıp yaşanmadığı ülke büyüme verisindeki artış veya azalışlar üzerinden ölçülebilir. Bunun yanında Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu (NBER), ekonomik durgunluğun yaşanıp yaşanmadığını anlamak için bazı verileri baz alır. Bu veriler, endüstriyel üretim, istihdam oranları ve kişisel gelir gibi faktörlerden oluşur.
Bu faktörlerin zaman zaman değişikliğe uğraması, ekonominin durgunlukta olup olmadığı yönündeki fikri etkiler. Yeterli verilere sahip olunmadan belirli bir süre içerisinde ekonomik bir durgunluk olup olmadığına karar vermek mümkün değildir.
Resesyon Dönemlerinde Borsanın Durumu
Ekonomik durgunluk dönemlerinde genellikle borsada düşüşler yaşanır. Hisse fiyatlarında geri çekilmeler gözlemlenir. Borsada düşüşün olması aynı zamanda fırsatlara açık durumların da ortaya çıkmasına olanak sağlar. Durgunluk dönemlerinde iyi değerlendiren şirketlerin resesyon döneminin geçmesi halinde büyük kazançlar elde ettikleri görülür.
Bu durgunluk iki çeyrek sonunda son bulabileceği gibi daha uzun da sürebilir. Ekonomik durgunluğun iki çeyrek sonunda çıkış göstermesine V tipi çıkış denir. Daha uzun süren resesyonlardan çıkışa ise U tipi çıkış adı verilir. Bunların yanında W tipi resesyon ya da çift dipli resesyon denen ve ekonominin durgunluktan çıkışa geçmesinin ardından yeniden küçülmeye girmesinde söz konu olan bir tipi de mevcuttur.
Örnek olarak ABD ekonomisi, Pandemi resesyonu sonunda toparlanmışken 2022’de Rusya-Ukrayna savaşının etkisi olarak bir resesyona girmiştir. W tipi resesyonun sona ermesi, genellikle ekonomide 4-5 yıl devam eden uzun soluklu büyümeye neden olur. Bu dönemleri iyi değerlendirmek ve yatırımları resesyon dönemine uygun olarak yapmak yükseliş zamanlarında başarı elde etmeyi beraberinde getirebilir.
Ekonomik Durgunlukta Nasıl Yatırımlar Yapılmalı?
Ekonomik durgunluk dönemlerinde yatırımcılar yeni hamleler yapmaktan genel olarak çekilir. Yatırımcıların göz önünde bulundurması gereken konulardan biri bu durgunluk dönemlerinde yatırım yapmaktan çekinmek değil, doğru yatırım araçları kullanarak fırsatlar yakalamaktır. Durgunluk dönemlerinde doğru hisselere yatırım yapan yatırımcıların büyük fırsatlar yakaladığını gösteren birçok vaka mevcuttur.
Borsada bazı hisselerin piyasa kötü sayılırken yükselmesi normal ve karşılaşılan bir durumdur. Borsada düşüş yerine yükseklik yaşayan hisseleri takip ederek doğru adımları atmak yatırımcılara resesyon dönemlerinde dahi kazanma şansı sunabilir.
Ekonomik durgunluk dönemlerinde iyi performans gösterdiğine inanılan hisselerin yer aldığı portföyleri incelemek yatırımcıların durgunluk zamanında kazanmalarına yardımcı olabilir. Hazırlanan portföyleri ve borsa düşerken bile kazandıracak hisseleri takip ederek yatırım yapmaya devam edecek olan yatırımcıların resesyon dönemlerinde de kazanmaya devam ettiği görülür.