Bilançolar genel olarak belirli dönemleri kapsayacak şekilde düzenlenir. İşletmelerin karnesi şeklinde de anılan bu tablolar sayesinde getiri oranları, dönemsel zarar ve kâr, gelecekteki finansal planlar gibi birçok husus şeffaf bir şekilde görülebilir. Muhasebeciler ve mali müşavirler tarafından yapılan bu analiz adeta röntgen görevi görerek şirketlerin sağlığı hakkında bilgi verir. Bu analiz sayesinde yatırımcılar şirketlerin durumunu öğrenebilir ve şirketin finansal performansını okuyabilirler. Genel olarak 3, 6, 9, 12 ay gibi periyotlarda hazırlanan bu analizler yatırımcılar için büyük bir öneme sahiptir. Para tasarrufu yapmak isteyen şirketlerin de faydalanabileceği bu yöntem hakkında daha fazla bilgiye yazının devamından ulaşabilirsiniz.
Bilanço Nedir?
Bilanço, şirketlerin şu anki mali durumlarını görmek ve bu doğrultuda geleceklerini şekillendirmek için kullandığı göstergelerden biri olarak tanımlanabilir. Uzman muhasebeci ya da mali müşavirler tarafından hazırlanan bu tablonun dikkatli bir şekilde hazırlanması gerekir. Şirketin gelir ve gider durumunu gösteren bu tablo, şirketin finansal durumunu gözler önüne serer. Yasal olarak ve prosedür gereği tutulması gereken bu kayıt, işletmelerin sermaye yapısının incelenmesi için de iyi bir rehber niteliğindedir. Bilançolar sayesinde yatırımcılar, yatırım yapacakları şirketin finansal durumunu daha iyi bir şekilde yorumlayarak gelecek planlarını bu doğrultuda yapabilir.
Neden Önemlidir?
İşletmelerin borçları, varlıkları ve öz kaynaklarını belirli zaman aralıklarında raporlamasını ve sunmasını kolay bir hâle getiren bilançolar, işletmenin yükümlülükleri ve sermaye yapısını değerlendirmek için faydalanılan bir finansal araçtır. İşletme türüne bağlı olarak yapılan tablolar sayesinde yatırımcılar hisselerinin dolaylı yoldan dahi olsa ne şekilde değerlendirildiğini görebilir, dönemsel performansın ayrıntılı değerlendirmesi ve analizi için finansal oranlara göz atabilir. İşletmenin tüm etkinliğini, faaliyetlerini ve başarılarını ölçmek için bilançodan yararlanılabilir. Geçmiş dönemlerle bugünkü performans karşılaştırılarak gidişat görülebilir. Şirketin hedeflerine ulaşıp ulaşmadığı ya da şirketin yeterli performans gösterip gösteremediği de bu tablolar sayesinde verilebilir. İşletmenin borç ödeme kapasitesi ve şirket faaliyetlerinin denetimi konusunda da bilanço tabloları faydalı olabilir. Şirketin gelecek planları bilanço aracılığıyla daha net bir şekilde belirlenebilir.
Bilanço Ne İşe Yarar?
Bir şirketin finansal tablolarını özetlemek, şirketin performansı başta olmak üzere şirketi değerlendirmek gibi işlemler için kullanılabilecek olan bilanço, zamana bağlı değişimi izlemek açısından iyi bir seçenektir. Farklı zamanlarda hazırlanan raporları karşılaştırarak dönemden döneme risk oranı, varlık değişimi gibi unsurları görmek mümkündür. Bu sayede şirketin verimliliğini ölçmek de söz konusu olabilir. Bu raporlar ve tablolar sayesinde yatırımcılar da yatırım yapacakları şirketin performansı hakkında bilgi edinebilir, böylece daha verimli yatırımlar yapabilirler. Şirketler de performanslarını görerek ve iyi-kötü değerlendirmeler yaparak geleceğe daha iyi hazırlanabilirler.
Türleri Nelerdir?
Bilanço türleri şu şekildedir:
- Hesap tipi: Bu tipte aktif varlıklar sola, pasif varlıklar sağa yazılır.
- Rapor tipi: Dönemsel karşılaştırmayı mümkün kılan rapor tipi bilançolar, aktif ve pasif varlıkların alt alta sıralanması esasına dayanır.
- Karşılaştırmalı: Temel analizde en çok kullanılan bu tür, farklı dönemlere ait bilançoların birbiriyle karşılaştırılmasının bir sonucu olarak oluşur.
- Analitik: Analiz temelli bilançolar arasında bulunan analitik türde aktif ve pasif hesapların tutarları ve diğer finansal varlıklara ait değişkenler gruplama yöntemi kullanılarak bir araya getirilir. Tamamı bir araya getirilerek analiz edilir ve raporlanır.
- Konsolide: Ana gruba ya da şirkete bağlı diğer tüm işletmelerin finansal durumlarını toplu bir şekilde ve dönemsel göstermek için faydalanılır.
- İşletme: Yalnızca bir işletmenin belirli bir periyottaki finansal durumunu göstermek üzere yapılan tablodur.
- Ticari: Türk Ticaret Kanunu ve muhasebe kuramı uygulamaları doğrultusunda düzenlenen türdür.
- Mali: Vergi bilançosu adıyla da bilinir, yasalar tarafından belirlenen yaptırımlara, emredici kurallara ve vergi kanunlarına uygun olacak şekilde hazırlanır.
Bilanço Nasıl Yorumlanır?
Bilanço yorumlanırken dikkatli olunması gerekir. İlk olarak aktiflere bakılması, ardından menkul kıymetlere odaklanılması, alacaklara göz atılması, duran varlıklara da mutlaka yer verilmesi önemlidir. Zira aktiflere bakılması ve alacaklara göz atılması şirketin kârlılığını belirleme, menkul kıymetlere bakılması olası yeni getirileri oluşturma, duran varlıklara bakılması ise bilançonun doğru yapılması açısından önemlidir. Ayrıca bu tablolar yalnızca bir dönemle kalmamalı ve önceki dönemlere de bakılarak bir yorumlama yapılmalıdır. Diğer dönemlere de bakılarak yorumlama yapılması, şirket için daha net bir plan belirlemeye yardımcı olacaktır. Bu nedenle tüm bu ayrıntılara dikkat edilerek yorum yapılması doğru sonuçlara ulaşabilmek adına çok önemlidir.
Bilanço Analizi Nasıl Yapılır?
Bilanço analizi yapılırken iki ayrı yaklaşım izlenir. Bunlardan biri kısa yol, diğeri ise uzun ve ayrıntılı yoldur. Kısa yolda analiz daha kısa bir şekilde yapılırken uzun yolda daha ayrıntılı ve açıklayıcı bir yol izlenir. Analiz yapılırken toplam gelir, brüt ve net kâr, operasyon harcamaları gibi değerler dikkate alınır.
Öncelikle bilanço kalemleri net bir şekilde anlaşılır. Oran analizi, trend analizi, dikey ve yatay analiz gibi yöntemlerle şirketin performansı ölçülmeye çalışır. Analizlerde yüzdelikler kullanılabilir ve önceki dönemlerle karşılaştırma yapılabilir. Örneğin; oran analizinde likidite, kârlılık ve borçluluk oranları gibi farklı oranlar hesaplanarak şirketin likidite durumu, kârlılık seviyesi ve finansal sağlığı hakkında bilgi elde edilir. Dikey analizde, bilanço kalemleri yüzdelik oranlarla ifade edilerek diğer kalemlerle karşılaştırılır. Yatay analizde ise bilanço kalemleri bir önceki döneme göre yüzdelik değişimlerle incelenir. Trend analizinde önceki dönemlerle karşılaştırma yapılır. Tüm bunlar sonucunda şirketin gelişmesi gereken alanlar, güçlü ve zayıf yönleri belirlenebilir.
Ana Kalemleri Nelerdir?
Bilançonun şirketlerin iç ve dış politikalarına dair bilgi verdiği bilinir. Peki, bu tablo ya da analizlerin ana kalemleri nelerdir? Her kalem kendi içerisinde ayrı bir özellik barındırır. Bilançonun sağındaki kalemler aktifleri, solundakiler ise pasifleri ifade eder. En önemli kalemlerden biri olan öz kaynaklar, işletmenin hem uzun hem de kısa vadeli varlıkların tamamının mutlak değerini belirtir. Şirket öz kaynakları ve borçlarının toplamını belirten varlıklar, bilanço tablosunun sol kısmına konumlandırılır. Şirket yükümlülüklerini ifade eden borçlar ise bilançonun sağ tarafına yerleştirilir.
Nasıl Hazırlanır?
Bu analiz hazırlanırken şu adımlar izlenir:
- İlk olarak tüm varlıklar sınıflandırılır.
- Ardından borçlar da varlıklar gibi sınıflandırılır.
- Öz kaynaklar belirlenir. Bu kaynaklar şirketin sahiplerine ait sermaye ve şirket birikimleri olarak açıklanabilir.
- Bilançoda bulunan borç ve varlıkların değerleri belirlenir.
- Bilanço, varlıkların, borçların ve öz kaynakların yan yana yer aldığı bir tablo şeklinde düzenlenir. Varlıklar toplamı, borçlar toplamı ve öz kaynaklar toplamı eşit olmalıdır (Varlıklar = Borçlar + Öz kaynaklar).
Bilançonun Avantajları Nelerdir?
Bilançonun avantajları şu şekilde sıralanabilir:
- Bu tablolar sayesinde şirketler nakit akışını görerek borç ödeyebilme ve yükümlülüklerini yetine getirebilme potansiyelini anlayabilir. Ayrıntılı analiz yapılması bu tablolar sayesinde mümkün olur ve getirilerin düzenli mi yoksa dönemsel mi olduğu anlaşılabilir.
- Borçların takibi daha kolay bir şekilde yapılabilir.
- Envanter kontrolü yapmak kolaylaşır ve mallara dair birçok soruya daha kolay bir şekilde cevap bulunabilir.
- İşletmenin kararlarının tutarlılığı bu analizler sayesinde daha rahat bir şekilde anlaşılabilir. Özellikle yatırımcılar, şirketlerin performansının yanı sıra tutarlılığını da görerek yatırımlarını daha iyi yönlendirebilir.
- Bilanço ile şirketin vizyonu daha iyi bir şekilde gözlemlenebilir. Böylece daha iyi bir gelecek planı hazırlamak mümkün olur.