Pek çok kişi para yönetiminde zorlanır. Bu zorluğu aşmak ve finansal anlamda daha rahat bir konuma ulaşabilmek için izlenebilecek bazı yöntemler bulunur. Bu yöntemler arasında finansal okuryazarlık, sağladığı avantajlarla öne çıkar. Oluşabilecek finansal riskleri görmede, daha iyi bir şekilde piyasa analizi yapmada ve finansal anlamda doğru kararlar almada oldukça faydalı olabilecek bir beceri olan finansal okuryazarlık, tasarruf etmek isteyenler için de büyük bir öneme sahip. Finansal çerçevede değerlendirilen tutum, davranış ve bilgileri içeren finansal okuryazar olmak hakkında daha fazla bilgi için yazının devamına göz atabilir, paranızı yönetmek için bu beceriden faydalanabilirsiniz.
Finansal Okuryazarlık Nedir?
Bireylerin farklı finansal olayların yanı sıra ekonomik değişiklikleri de hesaba katarak bu doğrultuda planlar hazırlayacak beceri ve donanıma sahip olmalarını tanımlayan finansal okuryazarlık kavramı, son yıllarda adını sıklıkla duyurur hâle gelmiştir. Özellikle çağın getirdiği yeni teknolojilerin de artmasıyla birlikte bu gibi becerilere sahip olmak daha da büyük bir önem arz etmeye başlamıştır. Bu özelliğe sahip olan kişiler, başta yatırım ve tasarruf olmak üzere birçok konuda doğru seçimler yapabilir ve geleceğe dair daha iyi planlar hazırlayabilirler. Ayrıca gelir-gider dengesini daha iyi sağlamak için de bu beceriye sahip olmak oldukça önemlidir. Zira bu beceriye sahip olan kişiler hayatlarını idame ettirirken gelirlerini daha doğru bir şekilde kullanarak yaşam koşullarını düzeltebilirler.
Neden Önemli?
Finansal okuryazarlık, içinde bulunduğumuz yüzyılda kazanılması gereken beceriler arasında yer almaktadır. Zira bu beceri, finansal anlamda güçlenmeye ek olarak daha iyi finansal kararlar almayı mümkün kılmaktadır. Bu sayede hayatı daha iyi bir şekilde idame ettirmek de mümkün olmaktadır. Para hesabı yapmak, ATM ya da internet aracılığıyla para transfer etmek, faiz ve döviz hesabı yapmak, gelir-giderleri tablo hâline getirmek, kredi kartını etkin bir şekilde kullanabilmek, faturaların ya da vergilerin nereye gittiğini anlamak, birikim yapmak, alternatif birikim ve değerlendirme yollarını bilmek gibi beceriler aslında bu okuryazarlığın içinde bulunmaktadır. Tüm bunlar sayesinde doğru bir şekilde finansal planlama yapmak kolaylaşmakta ve para yönetmek çok daha kolay bir hâl almaktadır.
Finansal Okuryazarlık Becerisi Nasıl Elde Edilir?
Finansal okuryazarlık becerisini elde etmek aslında oldukça kolaydır. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)’nün finansal okuryazarlığın öğretilmesi için önerileri şu şekildedir:
- Bu okuryazarlık ulusal bir strateji doğrultusunda belirlenmeli ve bu strateji belirlenirken uzmanların bilgisinden yararlanılmalıdır.
- Küçük yaştakiler küçümsenmeden en küçük yaştan itibaren bu okuryazarlığın öğretilmesi, derslere entegre edilmelidir. Ayrıca ders verecek eğitmenler de bu konuya hâkim olmalıdır.
- Bu becerinin kazanılması için tüm alt becerileri içerisinde barındıran bir eğitim modeli uygulanmalıdır.
- Verilen eğitimin başarısı takip edilmeli, gerekli durumlarda içeriği güncellenmelidir.
Rakamları öğrenen çocuklar, harçlık verilen çocuklar ve özellikle okul çağındaki çocuklar eğitildikleri takdirde bu beceriyi ileriye çok rahat bir şekilde taşıyabilir. Bu sayede finansal kaynaklarını yönetmede daha becerikli olabilir ve paralarını daha iyi bir şekilde yönetebilirler.
Temel Kavramlar Nelerdir?
Bu okuryazarlıkta öne çıkan bazı temel kavramlar vardır. Bu temel kavramlar bütçe, birikim, bankacılık, borç ve kredi yönetimi ve tasarruftur. Her bir kavramın ayrıntıları için yazının devamını okuyabilirsiniz.
1.Bütçe
Bütçe, gelirin ve giderlerin gelecekteki zaman dilimi için planlanmasıdır. Bir ay ya da daha uzun bir süre için ne kadar kazanca sahip olunacağı ve ne kadar harcama yapılacağının öngörülmesini sağlayan bütçe, finansal anlamda ipleri elde tutmayı sağlayabilir.
2.Birikim
Birikim; farklı yöntemler kullanılarak günlük, aylık ya da yıllık planlar aracılığıyla kazancın saklanması olarak tanımlanabilir. Yatırım araçlarına hâkim olmak, birikim yapmanın kilit noktasıdır. Gelire uygun bir yatırım aracı seçmek ve bu yatırım aracındaki riskler, yatırımlardan getiri elde etmek gibi konular da birikim kavramının içerisinde değerlendirilebilmektedir.
3.Bankacılık
Bankacılık kavramı, hesapların doğru şekilde yönetilmesi şeklinde tanımlanabilir. Bankalardaki altın fiyatları, faiz oranları gibi konularda profesyonel çözümlerden yararlanabilmek ve bu çözümlerle ilerlemek için bankacılık terimlerine hâkim olmak gerekmektedir. Bankacılık terimlerine hâkim olmak, birçok işlemi yapmayı kolaylaştırmaktadır.
4.Borç ve Kredi Yönetimi
Borç ve kredi yönetimi, borçları ortaya çıkaran nedenlerin anlaşılmasına ve bu durumların doğru bir şekilde yönetilmesine olanak tanımaktadır. Bu sayede borçlar ve kredilerin yükü altında ezilme durumu ortadan kalkmakta ve borçlar daha rahat bir şekilde ödenebilmektedir.
5.Tasarruf
Tasarruf yapmak birçok kişinin istediği bir şeydir. Finansal okuryazarlık kavramları arasında da oldukça önemli bir yere sahip olan tasarruf, sürecin iyi yönetilmesiyle çok daha kolay bir hâle gelebilir. Giderleri azaltmak ve doğru tasarruf stratejilerini belirlemek tasarruf etme yolculuğunu kolaylaştırabilir ve bireylerin tasarruf etmeye yatkınlığını artırabilir.
Finansal Okuryazarlığın Faydaları Nelerdir?
Finansal okuryazarlığın faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- Gelir ve giderler daha başarılı bir şekilde yönetilerek birikimler artırılabilir. Bu sayede finansal stres azaltılabilir.
- Finansal hedeflere çok daha rahat bir şekilde ulaşılabilir ve daha gerçekçi hedefler koyulabilir.
- Bütçe problemleri daha kolay bir şekilde çözülebilir.
- Daha avantajlı yatırımlar yapılabilir.
- Ülke ve dünyadaki ekonomiler hakkında daha fazla bilgi sahibi olunabilir ve yaşanan gelişmelerden çıkarımlar yapılabilir.
- Yatırım araçları daha iyi tanınarak yatırım konusunda bilgi sahibi olunabilir.
- Finansal istikrar yakalanarak geleceğe yönelik adımlar atılabilir.
- Yakın çevreye, aileye, dostlara finansal konularda yol gösterilebilir. Böylece onların da bu beceriyi edinmesi ya da daha donanımlı olması sağlanabilir.
Finansal Okuryazarlığı Etkileyen Faktörler
Finansal okuryazarlığı etkileyen faktörler eğitim seviyesi, cinsiyet, bireysel gelir düzeyi ve yaş olarak sıralanabilir. Özellikle eğitim seviyesi, bu beceriyle doğrudan ilişkilidir. Eğitim düzeyinin artmasıyla beraber bilgiye erişim ve bu bilgiyi kullanma becerilerinde de artış görülmektedir. Bu sebepten ötürü özellikle de finans, işletme, iktisat, istatistik ve matematik gibi alanlarda eğitim alanların bu beceriyi benimsemesi çok daha kolay olmaktadır. Zira bu bölümlerde eğitim alanlar genel olarak finansal birçok işleme hâkimdir.
Cinsiyet de bu okuryazarlık üzerinde etkili olan faktörler arasındadır. Dünya geneline bakıldığında erkekler ile kadınlar arası bir kıyaslamada erkeklerin finansal okuryazar olma olasılığı kadınlara oranla daha yüksektir. Bu açıdan bakıldığında kadınların iş hayatına ve eğitime erişimde dezavantajlı olmasının etkisi de büyüktür. Ancak yapılan araştırmalara göre kadınlar finansal okuryazarlığı erkeklerden çok daha iyi kullanmaktadır.
Bu beceriyi etkileyen bir diğer faktör olan gelir düzeyi ise azımsanamayacak bir öneme sahip. Genel olarak gelir düzeyinin artmasıyla beraber finansal okuryazarlığa daha fazla ihtiyaç duyulmaya başlanıyor. Zira gelirin yükselmesi bu geliri planlama zorunluluğunu da beraberinde getiriyor.
Son faktör ise yaştır. Yaş faktörüne bakıldığında genel olarak gençlerde ve ileri yaş grubunda bu beceriye sahip olma ve kullanmada düşük oranlar söz konusu. Gençlerin bu konuda eğitilebileceği söylense de ileri yaş grupları için değişken finansal hizmetleri kavramak zor olabiliyor ve bu durum da becerinin kullanımında azalmaya yol açıyor. Tüm bu faktörler birleştiğinde yine de dünya genelinde birçok kişinin finansal okuryazarlıktan faydalandığını ve bu becerinin öneminin ilerleyen yıllarda daha da artacağını söylemek mümkündür.